Links Europa moet eurosceptisch zijn

Het is mijn overtuiging dat een staat niet stabiel en democratisch kan zijn zonder een natie. De wetgeving van een natiestaat is ingebed in de cultuur van dat land. Omdat deze wetten vaak zijn gebaseerd op eeuwenoude tradities, is er genoeg ‘common ground’ tussen de leden van een volk om de wetten van de staat de nodige legitimiteit te verlenen. Zonder deze legitimiteit zullen mensen alleen willen leven naar wetten die ze wél legitiem achten, zoals de wetten van hun kerk, hun directe omgeving, of de straat.

Als de legitimiteit van een rechtsorde niet is ingebed in een culturele traditie, is er iets anders nodig om burgers te onderwerpen aan die rechtsorde: dwang.  Als wij dus een democratie willen blijven, oftewel een staat waar het volk regeert, dan zullen we een demos (δῆμος oud Grieks voor natie/volk) moeten blijven. Willen de verschillende nationale staten op dit continent  een democratische Europese Unie vormen, dan zullen ze bereid moeten zijn hun Hongaarse-, Italiaanse- of Nederlandse nationale identiteit in te ruilen voor een Europese nationale identiteit. Maar dit zal offers vergen  waartoe niemand bereid is.

“A House Divided Against Itself Cannot Stand” Toen Abraham Lincoln bovenstaande uitspraak deed, doelde hij uiteraard op de slavernij en het feit dat zuidelijke Amerikaanse staten hun democratische rechten en de betekenis van het begrip ‘gelijkheid’ heel anders interpreteerden dan noordelijke staten. Uiteraard ben ik het in dit geval met Lincoln en de federalisten eens. Maar zo’n 150 jaar later  speelt een vergelijkbaar conflict waarin ik opteer voor het States’ Rights- argument. Dit is overigens ook President Obama’s positie: Het homohuwelijk mag niet worden verboden door de Federale Regering, omdat het  aan gemeenschappen zelf is om te bepalen hoe ze willen leven.

Aan de andere kant geloof ik dat de VS  een natiestaat is. En als zodanig,  heeft de overheid de legitimiteit om haar wil op te leggen aan de bevolking, zolang deze overheid tenminste democratisch is gekozen. Maar het is duidelijk De Verenigde Staten diep verdeeld zijn en ‘common ground’  lijkt moeilijk te vinden. Misschien is het gewoon te hoog gegrepen om een staat te willen hebben voor zoveel mensen.

Misschien is de omvang van Amerika  de reden dat de regering niet de diensten kan leveren die bewoners van kleinere landen al decennia volkomen vanzelfsprekend achten. Hoewel ik het graag had willen zien in Amerika, sta ik open voor de mogelijkheid dat een Sociaal Democratische samenleving alleen kan werken op een kleinere schaal, om het pure feit dat een dergelijk systeem afhankelijk is van solidariteit, waarvan er waarschijnlijk meer is in een kleinere, hechtere  gemeenschap.

De situatie die wij creëren in Europa is als volgt: we ondermijnen de nationale overheden, en vervangen ze voor een zwakke Europese regering die de legitimiteit mist die een dergelijke regering zou hebben gehad, als Europa een natie was geweest. In een dergelijke situatie heroverwegen mensen hun loyaliteiten en vormen ze in toenemende mate sociaal-economische entiteiten met mensen die dichter bij hen staan dan hun officiële vertegenwoordigers . In een vrijwel afwezige staat (of een staat die alleen  technocratisch bestaat  en geen δῆμος vertegenwoordigt) zijn het kerken, sekten, bendes, voetbalteams,  bedrijven etc. die de nieuwe naties vormen.

Het is slechts een kwestie van tijd eer deze gemeenschappen sterk genoeg worden om voor ons allemaal het leven ingrijpend te beïnvloeden, soms zelfs met de hulp van de federale regering en/of bedrijfsleven. Deze ontwikkeling hebben we ook gezien in de Verenigde Staten, waar sommige mensen, gefrustreerd door het ontbreken van een regering die echt iets  voor hen weet te bewerkstelligen, ‘zich bitter vastklampen aan wapens en religie’ en alles wat de regering zou kunnen doen om hen te helpen op voorhand afwijst, zoals Obama het verwoordt.

We creëren een situatie waarin de Kerk of een andere organisatie het politieke proces zal  weten te beïnvloeden zoals zij dat ook deed voordat we sterke en democratisch gekozen nationale regeringen hadden. We zullen al snel merken hoe een aantal goed gefinancierde lobbygroepen elke poging tot milieu-of sociaal beleid zal blokkeren, net zoals de Katholieke Kerk dat altijd heeft gedaan en nog steeds doet met sociaal beleid (abortus, euthanasie, homorechten, enz.) in een pijnlijk lange reeks landen.

We lijken te geloven dat dit alleen zou kunnen gebeuren in Amerika, maar het is al eens gebeurd in Europa en het zal opnieuw gebeuren, als maar genoeg mensen zich er niet tegen verzetten. En als genoeg mensen affiniteit hebben met hun kerk, moskee, bende of industrie, maar niets van dien aard voelen bij een Europese Regering, dan zullen we merken dat sommige rechten waarvan we dachten dat ze  onvervreemdbaar waren zullen worden geschonden, met name wanneer de gevestigde beschermer van die rechten, de nationale staat, steeds verder wordt afgebouwd.

Een van mijn docenten aan de Universiteit van Leiden suggereerde ooit dat het Romeinse Rijk  het veel langer had uitgehouden en misschien wel was blijven bestaan als de intellectuele voorhoede van dat rijk zich had gewijd aan  het bestendigen van de Romeinse staatsinstituties, en niet z’n energie had verspild met getheoretiseer over de Civitas Dei, Gods Koninkrijk, een mythische rijk dat te mooi was om waar te zijn. En misschien zou een aantal van de waarden en instituties die Eurofielen zo trots maken op ons continent  een kans krijgen om te overleven als onze intellectuele voorhoede open zou staan voor de mogelijkheid dat de EU misschien wel het moderne equivalent is  van die Civitas Dei.

Onze leiders zouden hun energie niet moeten verspillen aan de ontwikkeling van een mythische rijk. In plaats daarvan zouden ze zich bezig moeten houden met het behoud van het enige politieke instituut in de geschiedenis van de mensheid dat er daadwerkelijk in is geslaagd om vrede, stabiliteit en een zekere mate van vrijheid en gelijkheid te brengen: de democratische natiestaat.

Een vaak gehoord argument voor de EU is dat Big Business zich onttrekt aan de invloed van de  nationale staat en dat daarom Big Government nodig is als tegenwicht. Maar naar mijn mening hebben we niet alleen Big Government nodig, maar vooral ook Big Nation. En bij gebrek aan zo’n natie, zal de staat er slechts zijn voor  die groepen die het meest lijken op een natie.  Als wij daarentegen een Europese natie worden, een Europese taal ontwikkelen en een reeks Europese nationale tradities, kunnen we een Europese democratie ontwikkelen en komt het allicht nog goed.

Maar in de tussentijd (en zo’n ambitieus project al eeuwen op zich laten wachten en al het geluk van de wereld vergen) zal de Europese staat een instrument zijn voor de hoogste bieder. En het blijft twijfelachtig of in een dergelijke staat ooit het juiste klimaat voor het ontstaan van een democratische Europese natie zal heersen. 

Misschien is de aloude natiestaat  beter uitgerust voor de uitdagingen waar we voor staan. En degenen die zich bekommeren om de kleine man, zich zorgen maken om gewone mensen en hun beperkte mogelijkheden zich staande te houden, die mensen moeten twee keer nadenken voordat ze hun medewerking verlenen aan de zoveelste ronde van soevereiniteitsoverdracht  aan de EU.