Literaire wereld kijkt teveel door witte bril

Retweet ik zojuist met veel plezier een berichtje over AsianAmerican writers (32 Essential Asian-American Writers You Need To Be Reading You’re going to need a bigger bookshelf. Buzz Feed Books) realiseer ik me dat ik gister net zoiets heb gedeeld over Afrikaanse schrijvers en denk ik ineens: waar ben ik mee bezig?

Waarom is het nodig om schrijvers in te delen in dit soort enge etnische hokjes? En mijn #WTF gehalte wordt nog hoger als ik denk aan gangbare etiketten als ‘migrantenliteratuur’ of ‘black literature’. Hoe is het mogelijk dat ik al jaren kranten bestook met ingezonden brieven over hun ongewenste terminologie als ‘allochtone relschoppers’ of ‘Marokkaanse overvallers’ en kritiekloos meega met etnische stereotypering binnen de literaire wereld? Is het niet volkomen absurd om een lijstje de wereld in te sturen met 32 Asian-American writers?

‘Europese (witte) schrijvers worden niet gereduceerd tot een groep’ Als je het lijstje goed gaat bekijken, zie je een bij elkaar geharkt groepje schrijvers met roots in de meest uiteenlopende landen zoals China, India of de Filippijnen. Wie zou het in zijn hoofd halen om Nederlandse, Roemeense en Russische schrijvers op deze zelfde manier in een hokje te stoppen? Niemand toch? Europese (witte) schrijvers worden niet gereduceerd tot een groep. Zij krijgen ieder unieke kenmerken toebedeeld. Kortom: witte schrijvers worden gezien als individuen met individuele kenmerken. Niet-witte schrijvers daarentegen worden gepresenteerd als verlengstuk van hun etnische of raciale herkomst. Als individu kom je ze amper tegen. Zelfs bij wereldberoemde schrijvers als James Baldwin staat consequent vermeld dat hij zwart (Afro-Amerikaans) is.

Media verslaglegging Dezelfde manier van denken en kijken vind je terug in de media bij verslaglegging over terreuraanslagen waarin witte daders per definitie individuele kenmerken meekrijgen bijvoorbeeld over hun psychologische gesteldheid en daders van andere groepen alleen algemene etiketten krijgen opgeplakt. Is hier sprake van wit privilege? Ik denk van wel. Witte mensen hebben als vanzelfsprekend recht op hun individualiteit. De niet-witten hebben dit niet en worden achteloos op een hoop gegooid. ‘Jullie lijken allemaal zo op elkaar, ik kan jullie niet uit elkaar houden,’ was het eerste dat mijn buurvrouw zei tegen een Surinaams gezin op de dag dat ze hun intrek namen bij ons op de trap. Vele jaren geleden alweer.

Witte tunnelvisie Toch blijkt deze ‘een pot nat’ mentaliteit niet verdwenen. In ieder geval niet bij de media. Hoogste tijd om anno 2015 af te rekenen met deze witte tunnelvisie en ook niet-witte mensen als individu te zien en te benaderen. Mind you: ze lijken echt niet allemaal op elkaar. Eerlijkheidshalve steek ik de hand eerst in eigen boezem en beloof hierbij tweets zoals hierboven beschreven niet meer te retweeten. Daarnaast roep ik journalisten en vooral de makers van literaire lijstjes op om hun witte bril te vervangen of op zijn minst goed schoon te maken. Geloof me, er zal een mooie nieuwe wereld opengaan.