Lowlands: klein stukje 'Paradise' met een heel groot hek eromheen

Hij heet Wim en hij is betonstorter. Om deze twee feiten wordt hartelijke gelachen in de bus terug vanaf Lowlands. Een groepje Leidse studentes (rechten, psychologie en pedagogiek) kronkelt kirrend van festivalnapret in de stoelen. Twee veertigers, de een pafferig, de ander gekreukeld van gezicht, kwijlen instemmend toe. Zij hadden zojuist nog geprobeerd om bij de meisjes in het gevlei te komen door te beweren dat zij dj’s waren, maar nu verzekerden zij hen dat ook zij heus hoogopgeleid waren. In hun gezamenlijke hoon voor Wim de betonstorter hadden ze elkaar gevonden. En waarom zouden ze hem niet uitlachen? Wim had, anders dan zij, een beroep gekozen dat ooit waarschijnlijk ook door machines kan en zal worden gedaan. Wim is een uitstervende soort en zij zijn de toekomst. Een grimmige toekomst is het wel als de schoolklassen zelfs op een festival zo ver van elkaar afstaan.

Sociale ongelijkheid is een veelbesproken thema dit jaar. Dat komt mede door het boek van de Franse econoom Thomas Pikkety, die waarschuwt dat het kapitalisme de kloof tussen arm en rijk zodanig vergroot dat we dreigen af te glijden naar 19 e -eeuwse toestanden. Geld hoopt zich in dit systeem op bij een kleine groep rijken. Die kan van de rente leven, terwijl een enorme massa armen zich kapotwerkt voor een hongerloon. Op het immer maatschappelijk betrokken Lowlands is het hoogleraar financiële geografie Ewald Engelen die, met Pikkety’s Le Capital au XXIe siècle in de hand, schetst hoe dit horrorscenario zich op dit moment voor onze ogen aan het afspelen is. De XXIe siecle , dat is nu. Engelens toon en volume zijn die van: WAKKER WORDEN! ( Video )

High five Maar wakker is niet een indruk die het publiek van Engelen maakt. Zo alarmerend als de toon van de hoogleraar is, zo tam is de reactie van de paar honderd man die hem in de Echo-tent aanhoort. Op de voorste rijen geven twee jonge gasten elkaar zelfs een high five . “Dat geldt gelukkig niet voor ons!”, fluistert de ene tegen de andere.

Onder de rest van de 50 duizend Lowlandsgangers lijkt evenmin een gevoel van urgentie te heersen. Ok, ze zijn natuurlijk vooral op het festival om van de muziek te genieten. Genieten mag ook in tijden van crisis en zelfs in tijden van nationale rouw, zo leren ze later in het weekend van hun minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher. Ze moeten vooral niet ‘cynisch’ worden en aan hun ‘idealen’ vasthouden ondanks eventuele gevoelens van ‘machteloosheid’, aldus de minister.

Gevaarlijke mensen Idealen hebben betekent gelukkig niet dat je meteen activist moet worden. Activisten zijn rare, ineffectieve, misschien zelfs gevaarlijke mensen, zien de Lowlanders in de voorstelling Hollandse Luchten I: Jeremia , van Marjolijn van Heemstra en Sadettin Kirmizyüz. Het toneelstuk onderzoekt de vraag of fascisten niet ook gewoon mensen zijn. Een fijn sentiment, – van al dat ‘negatieve’ krijgt Sadettin maar ‘buikpijn’ – maar politiek en maatschappelijk gezien een gevaarlijk hellend vlak, zoals de afgelopen twee decennia hebben aangetoond.

Misschien hebben de meisjes in de bus het college van Engelen, de speech van Asscher en de voorstelling van Marjolijn en Sadettin allemaal bijgewoond en er wat van opgestoken. Waarschijnlijk niet, anders hadden ze wel anders gesproken over Wim. Later, wanneer de wereld nog verder verdeeld is in een boven en een beneden, zullen ze wellicht met weemoed terugdenken aan de tijd dat ze tent aan tent sliepen met de betonstorter. Ze zullen vooral blij zijn dat ze er niet in gekropen zijn.