Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Maak Oekraïne een neutrale buffer tussen ons en Rusland

  •  
20-03-2016
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
472 keer bekeken
  •  
Schermafbeelding-2016-03-20-om-16.08.24

© cc-foto: Bert Kaufmann

Over het precedent uit het hart van de koude oorlog, dat misschien een uitweg biedt
Het debat over het referendum is eindelijk losgebarsten. Verscheidene ministers spreken zich nu duidelijk uit voor een ja-stem. Op zondagochtend waren dat er zelfs twee. Eerst bepleitte bij WNL op zondag Van der Steur het associatieverdrag met Oekraïne. Daarna deed in Buitenhof Asscher een duit in het zakje. Hij voerde zelfs een stevig debat met de Engelse hoogleraar Richard Sakwa, die vindt dat de EU te weinig rekening houdt met de geografische positie van onzen nieuwe boezemvrienden in Kiev.
Poetin vindt het bedreigend als Oekraïne – met 44 miljoen inwoners geen dwerg – zich te nauw bij het westen aansluit. Bovendien maakte het niet alleen deel uit van de voormalige Sovjet Unie maar ook eeuwenlang van het tsarenrijk. Daarvoor bevonden grote delen zich in handen van Polen en Krim Tataarse sultans, die optraden als een soort junior partners van het Ottomaanse Rijk en excelleerden als slavenhalers. Het laatste min of meer Oekraïens te noemen onafhankelijke rijk ging al in de dertiende eeuw ten onder. Als men in Moskou nu in termen van landjepik denkt, valt daar dan ook het nodige voor te zeggen.
Toch houden verstandige grootmachten rekening met de ambities van concurrenten. Je kunt je hand tenslotte overspelen en dan ben je aan het eind de grote verliezer, zoals bijvoorbeeld een bekend voorganger van Angela Merkel aan het eind van zijn loopbaan moest toegeven.
Functionerende werkverhoudingen Oekraïne is om economische, strategische, historische en emotionele redenen voor Rusland en de Russen belangrijk. Wie dat wegwuift zal een hoge prijs betalen. Tegelijkertijd hebben de EU en de Russische federatie zoveel gemeen dat zij allebei baat hebben bij bij functionerende werkverhoudingen in de strijd tegen het terrorisme bijvoorbeeld. Nog een voorganger van Angela Merkel, Otto von Bismarck, maakte zo’n relatie tot hoeksteen van zijn beleid. Hij zei dat Rusland en Duitsland uiteenlopende doelstellingen hadden maar dat een conflict ze allebei zou beschadigen.
Moet de Europese Unie Oekraïne dan maar aan zijn lot overlaten? Dat is niet gewettigd. Bij uiteenlopende verkiezingen hebben meer dan de helft van de burgers voor pro-Europese partijen gestemd. Aan de andere kant deed een zeer grote minderheid dat bijgevolg niet. Het land is zelf diep verdeeld over zijn toekomst. Wat nu?
The Third Man Er is een precedent uit het hartje van de koude oorlog, dat misschien een uitweg biedt. In 1945 werd het door Hitler geannexeerde Oostenrijk weer hersteld maar het kreeg net als Duitsland een geallieerde bezetting. De Sovjet Unie nam het oosten van het land voor haar rekening, de Verenigde Staten, Engeland en Frankrijk de rest. In het hart van Wenen werd dagelijks gepatrouilleerd door een jeep met daarin een Brit, een Rus, een Fransman en een Amerikaan. Dat is te zien in de beroemde film The Third Man naar de roman van Graham Greene. Als U wat ouder bent, kunt U de tune gegarandeerd nog neuriën.
In 1949 raakte Duitsland verdeeld in een communistische DDR en een kapitalistische Bondsrepubliek. Oostenrijk bleef dat lot bespaard. In 1955 kwamen de Sovjet Unie en het westen tijdens een korte periode van enige ontspanning zelfs overeen om een eind aan de bezetting te maken. Moskou was bereid zijn troepen terug te trekken als de andere bezettingsmachten dat ook deden.
Geneutraliseerd Oostenrijk Wat overbleef, was een geneutraliseerd Oostenrijk dat ter zelfverdediging een eigen beperkte krijgsmacht kon opbouwen. Het mocht zich niet aansluiten bij westelijke of oostelijke organisaties. Toetreden tot het Verenigd Europa of de Navo was dan ook uit den boze evenals een lidmaatschap van het Warschau Pact of de Comecon, die het oostblok economisch en militair aaneensmeedden. Wel mocht Oostenrijk lid worden van de Verenigde Naties.
Tot de val van de Sovjet Unie in 1991 nam het land een neutrale positie in tussen Oost en West, ook al gaven zeker cultureel en voor een belangrijk gedeelte ook politiek conservatieve en katholieke krachten de toon aan. Wenen werd standplaats van verschillende internationale organisaties juist vanwege die onzijdigheid. De economie bloeide en hier in Nederland brachten baby boomers als tiener massaal de krant rond om van de opbrengst een Puch  te kopen.
Na het uiteenvallen van de Sovjet Unie kon Oostenrijk volmondig voor de EU kiezen maar eerder was het leven er bepaald niet slecht.
Oekraïne zou garen kunnen spinnen bij een vergelijkbare positie. De lidstaten van de Europese Unie – voor mijn part met de USA erbij – garanderen samen met Rusland de onafhankelijkheid en de neutraliteit. Het land mag niet toetreden tot de NAVO, de EU of vergelijkbare samenwerkingsverbanden waarin Rusland de hoofdrol speelt. Er kunnen zelfs afspraken worden gemaakt over de maximale omvang van de strijdkrachten. Het zou ook mooi zijn als Oekraïense bedrijven een goede toegang kregen tot zowel de Europese als de Russische markt en omgekeerd natuurlijk. Rusland en de Europese Unie oefenen gezamenlijk druk uit op de regering in Kiev om de verschillende culturele en linguïstische schakeringen in het land alle rechten en ruimte te geven om zich te ontplooien.
O ja, de annexatie van de Krim door Rusland wordt erkend. Dat schiereiland is door een gril van Kroetsjev in 1954 administratief bij Oekraïne ingedeeld en om geen enkele andere reden. Bovendien ligt daar de belangrijkste Russische marinebasis Sebastopol. Dat zijn van die feiten waar een verstandig machtspoliticus rekening mee houdt.
Een dergelijke oplossing is in ieders belang, niet in het minst dat van de Oekraïners. Of ze gezien het soort mensen dat zowel hier als in Moskou aan de touwtjes trekt, haalbaar is, staat natuurlijk te bezien. Toch is het mooi om te fantaseren over de wilde parties die een Oekraïens kenmerk zullen worden zeker in het geweldige Odessa, als het straks de bruisende neutrale havenstad is tussen Rusland en Europa, de poort bovendien naar de Kaukasus en de Levant. Wat zal dat een filmdecor worden. The Third Man is er niks bij. Tot die tijd zullen we ons tevreden moeten stellen met de Verhalen uit Odessa die de grote schrijver Isaak Babel in de jaren twintig van de vorige eeuw over zijn vaderstad in tsarentijd publiceerde.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.