Mamma mia! Wetenschappers de schuld geven van een aardbeving?!

Zes Italiaanse wetenschappers en een ambtenaar zijn deze week veroordeeld voor doodslag. Waren ze in een massale knokpartij beland en hebben ze iemand neergeslagen? Nope. Hadden ze achteloos stenen van de toren van Pisa gegooid? Nee hoor niets van dat alles, ze hadden een aardbeving niet goed voorspeld.

Wat is er aan de hand? De veroordeelde ambtenaar en wetenschappers waren lid van de Commissione grandi rischi – een commissie die de risico’s moet beoordelen en voorspellen van potentieel catastrofale rampen: zoals vulkaanuitbarstingen, nucleaire rampen, milieurampen en dus ook aardbevingen.

Twee jaar terug werden in het Italiaanse L’Aquila in vier maanden tijd meer dan 400 lichte schokken gevoeld. De wetenschappers hadden toen in een persconferentie gezegd dat de situatie normaal tot gunstig was, omdat veel energie verloren was gegaan dankzij deze lichtere schokken.

Op 5 april 2009 volgde toch een grotere aardbeving met een kracht van 5,8 op de schaal van Richter. Hierdoor vielen uiteindelijk meer dan 300 doden. Volgens de rechter zijn de wetenschappers mede verantwoordelijk voor de hoeveelheid doden die gevallen zijn, omdat zij de metingen verkeerd ingeschat hadden en de bewoners onterecht een gevoel van veiligheid hadden gegeven, mede door de persconferentie.

Wat klopt hier niet? Allereerst zijn risico’s nooit nul en is veiligheid nooit absoluut, omdat het optreden van rampen nooit te voorspellen is en slechts een inschatting op basis van de meest actuele inzichten. In de omgeving van L’Aquila zijn door de eeuwen heen meerdere aardbevingen geweest met slachtoffers. In die zin is het dus te verwachten dat er weer eens een aardbeving kan optreden. Het is echter niet zo dat het tijdstip van een aardbeving of wat voor andere ramp ook via een vastomlijnd kader voorspeld kan worden zoals bijvoorbeeld het weer. Sterker nog, was het maar zo! Tsjernobyl, tsunami’s, Bhopal, New Orleans en dichterbij de Bijlmerramp, Vuurwerkramp of de watersnoodramp waren allemaal voorspeld geweest. Hoe ideaal is dat?

Ook is het effect van de aardbeving onderbelicht gebleven. Bij risico’s wordt het negatieve effect meestal gemeten in het aantal slachtoffers. In dit geval zijn de meeste slachtoffers gevallen door instortende gebouwen. Iedereen weet dat het ingenieurs in Japan lukt wolkenkrabbers te bouwen die veel heviger bevingen doorstaan kunnen.

Frappant is dan ook dat een groot deel van de slachtoffers zijn gevallen in slechts zeven gebouwen van vermeende lage kwaliteit. Nu weet ik niet of de rechters daar aandacht geschonken hebben, maar aangezien er berichten zijn dat sommige gebouwen van zand in plaats van gewapend beton waren gemaakt, is het raar dat de wetenschappers veroordeeld worden voor het niet doen van iets wat onmogelijk is (in dit geval dus het exact voorspellen van een aardbeving), terwijl de personen die de gebouwen neergezet hebben en de controleurs van de kwaliteit van de gebouwen nog vrijuit gaan.

Wat ik dus op een nette en wel beredeneerde manier wil zeggen is dat deze uitspraak volkomen van de pot gerukt is. Ik snap heel goed dat de overige commissieleden gisteren ook zijn opgestapt uit vrees voor vervolging. Als dit een trend wordt, ga ik maar eens nadenken over het opnemen van een disclaimer in mijn adviezen dat successen uit het verleden geen garantie bieden voor de toekomst. Of dat ik geen waarzegger ben of zo. Wat een cazzi.

P.S. Ik ben niet het type die snel iemand van partijdigheid beschuldigt, maar , waarom zou je (in het licht van objectiviteit en onpartijdigheid) uitgerekend de rechtbank van L’Aquila uitspraak laten doen?