Mark Rutte is het grote obstakel voor een minderheidskabinet

Mark Rutte heeft met wijlen Daan Monjé, de oprichter van de SP, één uitgangspunt gemeen: vertrouwen is goed, controle is beter. In al zijn kabinetten heeft hij geprobeerd het parlementaire proces zoveel mogelijk te bevriezen. Als de Kamers eraan te pas kwamen, waren de werkelijke besluiten al achter gesloten deuren voorgekookt, bijvoorbeeld in het beruchte maandagse fractievoorzittersoverleg tijdens zijn derde kabinet.

In 2012 speelde gedoogpartner Geert Wilders tijdens zo’n regiebespreking in het Catshuis het spel niet meer mee zodat het kabinet zijn basis verloor. De PVV-leider mag sindsdien nooit meer meedoen in kabinetten. Niet omdat hij een racist en een antidemocraat is, maar omdat hij in de ogen van de premier geldt als een ongeleid projectiel. Datzelfde lot trof Baudet en Van Haga: te onvoorspelbaar. Met Joost Eerdmans wordt het voorlopig nog aangezien. Het zal nog enkele jaren duren voor hij de reservebank mag verlaten.

Aan het begin van de zomer overleefde Mark Rutte de gevaarlijkste crisis uit zijn politieke loopbaan. Het was kantje boord maar uit zijn gedrag sindsdien, blijkt dat hij zich steeds meer teruggetrokken heeft in zijn eigen gelijk. Er is maar één methode om dit verdeelde land te regeren en dat is de methode Rutte. Eerst timmer je achter de schermen alles dicht. Dan komen er geen ongelukken van. Voor echte dissidenten dreigt de functie elders. Daarom is de kans bijzonder klein dat Mark Rutte ooit de leiding over een minderheidskabinet accepteert. Je vaart dan wateren in waarvan je geen zeekaarten hebt. Daar houdt Rutte niet van.

Een echt minderheidskabinet is gedwongen veel meer aan het vrije overleg in de Kamers over te laten dan hij wenselijk acht. Ook al telefoneren en appen ministers zich voor de vergadering gek om er van tevoren achter te komen hoever ze kunnen gaan. Tegelijk moet als bewindspersoon bijna altijd bereid zijn je verlies te nemen zonder meteen de portefeuillekwestie te stellen.

Toch zou het een manier zijn om de huidige impasse te doorbreken. Een minderheidskabinet kan snel geformeerd worden. Je hoeft immers niet naar meerderheden te zoeken. Je hebt een team nodig van mensen die met elkaar door één deur kunnen, elkaar wat gunnen en niet té doctrinair zijn ingesteld. Er is niets op tegen om bij de rit naar zo’n regering, Hoekstra in een haarspeldbocht door de vangrail te laten vliegen. Zijn partij verkeert in staat van ontbinding. Het CDA is een rem en een sta in de weg. CU-leider Seegers heeft zelf gezegd dat een minderheidskabinet de enige oplossing is. Dus die valt ook weg. D66 en VVD kunnen gemakkelijk samen een coalitie vormen om vervolgens links en rechts op zoek te gaan naar meerderheden in de kamer.

Helaas staat control freak Rutte dat in de weg. De kans is groot dat hij zijn sleutelpositie de komende dagen versterkt, omdat Sigrid Kaag grote politieke schade lijdt door het fiasco van Kaboel. Tot nog toe weet hij zich aardig achter haar te verschuilen, zoals de premier altijd bescherming zoekt achter een zondebok als er weer eens een schandaal opdoemt.

En de klop op de deur van PvdA en GroenLinks dan? Rutte zal niet open doen. Hij verzint wel weer een list om de deur in het slot te laten. Laat dat maar aan hem over. Ze zeggen wel eens: de kruik gaat net zo lang te water tot hij barst. Dat spreekwoord biedt valse hoop voor idealisten die dromen van een Nederland met een functie voor Rutte elders, liefst ver weg.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.