Mauro valt nog wel mee

Vandaag bepaalt de Tweede Kamer het lot van Mauro Manuel. Bijna driekwart van de Nederlanders is tegen zijn uitzetting en de gevoelens zijn hoog opgelopen. Vanmiddag is een grote demonstratie gepland op het Plein in Den Haag, waar allerlei VIPs zullen uitleggen dat zij vinden dat het onmenselijk is om Mauro te deporteren. Ze hebben gelijk, maar het is verwonderlijk dat juist deze zaak tot zoveel verontwaardiging leidt. Het asielbeleid van deze en vorige regeringen kent nog veel grotere misstanden. Het is te hopen dat de hype rond Mauro een katalysator is om het Nederlandse asielbeleid te normaliseren.

Laat duidelijk zijn: het uitzetten van Mauro zou wel degelijk een schandaal zijn. Je kunt vinden dat minderjarige asielzoekers beter af zijn in hun thuisland, je kunt vinden dat buitenlanders hier in principe niet thuishoren, en je kunt vinden dat het leven in Angola wel meevalt. Maar als een kind 7 jaar lang een gezinsband heeft opgebouwd in Nederland, ook omdat de overheid veel fouten heeft gemaakt, dan kun je dat gezin niet uit elkaar halen. Het mag vanwege mensenrechtenregels ook niet, zoals Unicef ons afgelopen weekend fijntjes uitlegde. De ‘regels zijn regels’ verdediging van Leers houdt dus geen stand. In het geval van Mauro, en de honderden jongeren waarvan de verhalen op hem lijken, laat het asielbeleid van minister Leers zich dus van zijn slechte kant zien.

Maar niet van zijn slechtste kant. Al sinds de invoering van de nieuwe vreemdelingenwet in 2001 (onder leiding van Job Cohen) kent Nederland een asielbeleid dat niet alleen keihard is, maar ook ruimschoots over de randen van het internationale recht gaat. Gezinnen worden routineus uit elkaar gehaald. Andere gezinnen worden zonder waarschuwing, geld of onderdak op straat gezet. Mensen worden teruggestuurd naar landen waar ze geweigerd worden, bijvoorbeeld omdat ze die nationaliteit niet hebben. Nederland organiseert deportatievluchten naar landen die zo onveilig zijn dat de Nederlandse ambtenaren niet het vliegtuig mogen uitstappen. Voor veel mensen duurt de procedure, mede door schuld van de overheid, 10 jaar of zelfs langer.

Zo heeft Nederland een hele lange reeks menselijke drama’s gecreëerd. Psychische problemen zijn de norm en zelfmoordpogingen aan de orde van de dag. In het opvangcentrum op Schiphol moeten mensen dagenlang in een kille grote groepsruimte “bijkomen” van hun lange reis naar Nederland en tegelijkertijd hun asielverhaal vertellen. Als ze zich eventjes vergissen is hun aanvraag al meteen vrijwel kansloos, en echte toegang tot de rechter is er niet. In het uitzetcentrum bij Rotterdam The Hague Airport spelen zich regelmatig de meest wilde taferelen af. De zelfverbranding op de Dam van Kambiz Roustayi is al bijna vergeten, maar was simpelweg het gevolg van radeloosheid door de onmenselijke behandeling van een vluchteling. En na uitzetting zijn een onbekend maar hoog aantal asielzoekers in hun thuisland mishandeld, gediscrimineerd en in een aantal gevallen zelfs gedood.

Het voorgaande was al staande praktijk onder regeringen van CDA, VVD, PvdA, D66 en CU. Nu worden, onder druk van Geert Wilders, nieuwe stappen gezet die het Nederlandse asielbeleid nog minder humaan en rechtstatelijk maken. Iedere mogelijke stok wordt aangegrepen om de laatste migrant weg te pesten. Maar niet alleen de regels worden nog strenger: onderzoek van een asieladvocatenkantoor laat zien dat minister Leers veel minder vaak van zijn discretionaire bevoegdheid gebruik maakt dan zijn voorgangers; “schrijnend” betekent momenteel “extreem schrijnend”. De minister neemt met de instructies aan zijn ambtenaren ook een onacceptabel risico   dat echte vluchtelingen worden uitgezet naar een hel. Het klinkt cru, maar het verhaal van Mauro is waarschijnlijk minder schrijnend en onrechtmatig dan veel van die andere mensen.

Het grootste gedeelte van de oppositie draagt ook verantwoordelijkheid voor het huidige asielbeleid. Dat geeft de ophef over Mauro bij veel mensen een vernisje van hypocrisie. Maar beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Het wetsvoorstel van PvdA en CU om minderjarige asielzoekers na 5 à 8 jaar een verblijfsvergunning te geven is een goed begin, hoewel slapjes. Maar er zijn allerlei aanpassingen nodig, niet alleen omdat dit humaner of juridisch vereist is, maar ook omdat we in Nederland veel kunnen hebben aan gemotiveerde jonge immigranten.

Misschien is de hype rond Mauro een beetje overdreven, maar als het de ogen opent dat het hele asielbeleid van Nederland niet past bij een beschaafd land is dat pure winst. Ik ben er daarom bij vanmiddag.