Mediteren, word je daar gezonder van?

Vroeger was je nog een beetje exclusief als je op een verjaardag liet vallen dat je mediteerde, maar tegenwoordig doet werkelijk iedereen het en maak je dus meer indruk als je zegt dat je aan zulke ‘flauwekul’ niet meedoet.

Mensen slapen slecht, hebben kanker en zijn daardoor gespannen en logisch gezien zou meditatie dan iets positiefs bij kunnen dragen. Spanning is een belangrijke beweegreden om te gaan mediteren, maar ook om op goed gewicht te blijven, voor de behandeling van diabetes, tegen depressies of om je bloeddruk omlaag te brengen gaat menigeen over tot meditatie.

Maar werkt het ook? Vijftien onderzoekers bekeken alle bestaande onderzoek over de voordelen van meditatie en publiceerden hun onderzoek in Jama Internal Medicine , een medisch vakblad. Daaruit is de belangrijkste conclusie dat je er eigenlijk niet veel over kunt zeggen. 

Als je in de wetenschappelijke literatuur gaat googelen kom je al snel op zo’n 19.000 artikelen over de voordelen van meditatie. Welke onderzoeken zijn goed genoeg om in het overzichtsonderzoek (review) te betrekken en welke negeer je? Verdeeld over 15 onderzoekers is een voorraad artikelen van 19.000 natuurlijk nog altijd erg veel.

Bij de selectie moet je strenge regels hanteren, want lang niet alle onderzoeken zijn goed gedaan. Hoe vind je die? Je moet natuurlijk iets hebben waarmee je het vergelijkt om het placebo-effect uit te sluiten. Maar hoe doe je zoiets bij meditatie? Wat is bijvoorbeeld fake-meditatie? Ik kan niets bedenken. Helaas tonen onderzoeken zonder controlegroep ernaast altijd een gunstiger effect van meditatie. Moet je daarom in dit geval roepen dat meditatie dus werkt?

Training Ook is het wel interessant om goed vast te stellen wat we onder meditatie verstaan. Praten we over Zen-meditatie? Over transcendentale meditatie? Tantra-meditatie? Mindful meditatie? Of 1-minuutsmeditatie,zoals je op het internet vindt? Bovendien ben ik al heel wat mensen tegengekomen die zeggen te mediteren, maar in werkelijkheid doen ze maar wat: ze gaan rustig zitten sluiten de ogen, maar mag je dat onder meditatie rekenen? Doe je trouwens het onderzoek met mensen die getraind zijn in meditatie of met nieuwelingen? 

Voor enige vaardigheid in meditatie heb je een training nodig die 30 tot 40 uur kan duren. Kortom, het is niet zo simpel om zo’n review over de effecten van meditatie goed wetenschappelijk op te zetten.

Het zou helemaal niet vreemd zijn geweest als de onderzoekers het hadden opgegeven en iets anders waren gaan onderzoeken. Maar nee, ze slaagden erin om 47 oudere onderzoeken te selecteren die volgens hen de kwaliteiten voor goed onderzoek konden doorstaan en legden die naast elkaar. En wat komt er dan uit? Het antwoord op die vraag is afhankelijk van wat je het eerst noemt.

We beginnen hiermee: Meditatie heeft nog nooit iemand kwaad gedaan, maar het heeft geen aantoonbaar effect. Kleine uitzondering vormt mindfulness meditatie . Daarbij kan enige ontspanning bij optreden. Let daarbij op de voorzichtige formulering: kan . Dat kan net de doorslag geven voor sommige mensen. Op die manier zou het bij lichte depressies effect hebben. Maar eerlijkheid dient te zeggen dat tegen lichte depressies zo’n beetje alles helpt: meer buiten wandelen, meer lachfilms kijken, gesprekstherapie, zelfs antidepressiva. Dus ook meditatie.

Als je goed leest zeggen de onderzoekers dus eigenlijk dat ze niet veel meer te weten zijn gekomen.

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezonde Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht