Meer behandelen, minder opsluiten

Sinds 2007 vraagt de PvdA al aandacht voor het verantwoord en versneld terugdringen van gebruik van de isoleercel en andere vormen van dwang en drang. Tot nu toe is daar nog niets van waargemaakt. Daarom heb ik de minister gevraagd om de kwaliteit van zorg te verbeteren, zodat opsluiting kan worden voorkomen. Daarnaast moet het gebruik van dwang en drang zichtbaar gemaakt worden, door instellingen te verplichten om de veelbetekenende cijfers hierover te publiceren.

De afgelopen jaren zijn er projecten in instellingen geweest die gericht waren op het terugdringen van dwang en drang, zoals gebruik van de isoleercel. Dit zijn echter verbeteringen op afdelingen en niet in de hele instelling. Bovendien hebben de projecten geen structurele verbetering gebracht in de hele instelling. Er is dus weinig veranderd in het denken en handelen; instellingen blijven hangen in oude patronen die niet werken. Sterker nog: de norm die mensen in de GGZ zichzelf hebben gesteld, dwang en drang terugdringen met 10% per jaar, is niet eens gehaald.

De tijd van hartverwarmende, innovatieve,  maar vrijblijvende projecten is wat mij betreft voorbij. Het is tijd voor een structurele cultuuromslag in handelen en denken. De norm moet zijn ‘geen dwang en drang, tenzij…’. Een isoleercel kan alleen een allerlaatste redmiddel zijn, geen hulpmiddel. Een GGZ-patiënt uit Eindhoven zei ooit: ‘Veranderen doe je door behandelen, veranderen doe je niet onder dwang’. Ik had het niet beter kunnen zeggen.

Medewerkers op de werkvloer willen graag het gebruik van de isoleercel terugdringen. Ze hebben vaak goede ideeën en noemen voorbeelden uit het buitenland. Deze medewerkers moeten hierin steun vinden van hun bazen. In plaats van gelegenheidsprojecten moet er een blijvende verandering plaatsvinden. Om te controleren of die veranderingen er komen, moet er een stok achter de deur zijn. Registreer hoe vaak instellingen gebruik maken van dwang en drang. Zo kom je erachter of de isoleercel gebruikt wordt, waarvoor ze bedoeld is.

De PvdA heeft ruim vier jaar geleden voorgesteld dat de mensen uit de GGZ zelf een werkwijze (richtlijn) vaststellen, waardoor escalatie van een situatie kan worden voorkomen. Dan is opsluiten of platspuiten niet nodig. En als het in uiterste geval toch moet, dan op een menswaardige manier en zo kort mogelijk. Ook heeft de PvdA voorgesteld om veldnormen voor verantwoorde zorg door de werkers zelf vast te laten stellen. Dan kan de Inspectie gericht controleren. Ik vind het teleurstellend dat hier nog niets van is terechtgekomen.

Ons geduld is nu op. Ik wil dat de minister regie neemt het veld dwingt een flink aantal stappen harder te lopen. Dat is menswaardig voor een patiënt, prettiger werken voor de professional en het dwingt de zorgdirecteur om de kwaliteit van zorg centraal te stellen. Volgende week stemmen we in de Kamer over onze motie om de kwaliteit van zorg te verbeteren en cijfers transparant te maken.

Vanochtend lichtte ik in het tv-programma Ochtendspits WNL ons voorstel toe. De uitzending kan je via deze link terugkijken. Na ruim tien minuten zit ik aan tafel.

Dit artikel verscheen eerder op de website van de PvdA