Meesterlijke film over Iran en vrijheid van expressie

Als de manier waarop Taxi Teheran is gemaakt het enige goede was aan de film, dan zou het nog steeds de moeite waard zijn om hem te gaan kijken. Maar de film is meer, veel meer dan dat. Een liefdevol portret van hedendaags Iran, een mijmering over theorie en praktijk van censuur en dat allemaal eenvoudig, elegant en luchtig verpakt. Kortom, een grootse prestatie.

Eerst wat achtergrond: de vermaarde Iraanse filmmaker Jafar Panahi werd in 2010 gearresteerd omdat hij een film zou willen maken over de onrust in de aanloop naar de verkiezingen van 2009. Ondanks langdurige, zowel nationale en internationale, protesten werd hem een twintig jaar durend verbod opgelegd op het maken van films en op reizen naar het buitenland. Middenin deze storm maakte Panahi met minimale middelen alsnog twee films met veelzeggende titels als This Is Not A Film en Closed Curtain die het land uit werden uit gesmokkeld. Nu volgt daarop Taxi Teheran .

In Taxi Teheran speelt Jafar Panahi zichzelf. De gewezen regisseur is zogenaamd een nieuwe carrière begonnen als taxichauffeur, maar filmt met een camera in zijn wagen zijn passagiers. Even denk je nog dat hier werkelijk sprake is van een documentaire. Het is allemaal onderdeel van een vernuftig spel dat Panahi speelt met de kijker en met de Iraanse autoriteiten. Zijn klanten vormen een komische dwarsdoorsnede van de Iraanse bevolking, die allemaal wat te zeggen hebben over straf, tolerantie, kunst, censuur en vrijheid van expressie.

Het is mogelijk om allerlei analyses op Taxi Teheran los te laten, maar dat zou de lol van de film alleen maar bederven. Het is veel beter er gewoon naar toe te gaan en deze voor zichzelf te laten spreken. De scenes waarvan ik het niet kan laten ze te noemen, zijn die met Panahi’s eigenwijze jonge nichtje, die dolenthousiast is over haar schoolopdracht om een korte film te maken en daarbij met pijn en moeite de opgelegde barrières van fatsoen moet zien te omzeilen. Dit toont aan hoe absurd pogingen zijn om de drang naar creativiteit te bestrijden met censuur.

Hierdoor wordt Taxi Teharan bijna een hoopvolle film. Het is opmerkelijk dat Panahi na alles wat hij heeft doorgemaakt zo’n aanstekelijk liefdevolle film heeft gemaakt over zijn land en over cinema. Taxi Teheran is een aanrader voor iedereen die wil meepraten over de internationale politiek rond Iran en over de vrijheid van meningsuiting, omdat het de discussie terugbrengt naar menselijke proporties. Maar vooral is het een film voor mensen die houden van de kracht van cinema in zijn puurste vorm.

Bart Juttmann, bekend van de webserie Ideale Liefde, bespreekt op Joop wekelijks een film. Volg Bart ook op Twitter