Mensen gooien de prijs van medicijnen omhoog, niet bedrijven

Kankerpatiënten wier leven afhangt van het middel lutetiu-octreotaat, zijn in grote moeilijkheden gekomen. Veel zorgverzekeringen willen de kosten niet meer vergoeden nu de prijs van de ene dag op de andere is verzesvoudigd.  Het AD meldt dat voor een dosis die vroeger vierduizend euro kostte, nu 23.000 pietermannen moeten worden neergeteld.

Hiervoor zijn twee personen verantwoordelijk, namelijk dr. Jörg Reinhardt en Vas Narasinham M.D. Zij hebben er met hun woekerpraktijken voor gezorgd dat een praktisch medicijn onbereikbaar is geworden voor mensen die de dood in de ogen zien.

Parasieten Waarom zij? Reinhardt zit de Raad van Commissarissen voor bij de Zwitserse farmagigant Novartis en Narasinham voert de Raad van Bestuur aan. Samen bepalen zij het beleid. Samen zijn zij aanspreekbaar op elke zakelijke beslissing die in het bedrijf wordt genomen omdat zij de hoofdlijnen aangeven en de geestelijke atmosfeer bepalen. Je snuift de geur van roofdieren op of nee, van parasieten.

Novartis heeft geen stuiver geïnvesteerd in de ontwikkeling van lutetiu-octreotaat. Dat is een uitvinding van de Nederlandse onderzoeker prof. dr. Eric Krenning, die daarvoor de laboratoria gebruikte van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, zijn werkgever. Het patent kwam terecht in het bedrijf van de professor. Die verkocht zijn onderneming in 2010 aan een Frans conglomeraat dat zeven jaar later werd opgeslokt door Novartis. Daarop volgde de verzesvoudiging van de prijs. Gewoon, omdat het kon.

In Nederland heerst zoveel ontstemming dat zelfs minister Bruins van Volksgezondheid zich genoodzaakt zag uit zijn slof te schieten. Zo moet het niet, aldus de bewindsman, die erover klaagt dat een bestaande apotheekbereiding wordt ¨vercommercialiseerd¨.

Wie Netflix in huis heeft, moet eens kijken naar de prachtige Duitse dramaserie Charité , waarin levensechte portretten worden geschilderd van grote aartsvaders van de wetenschappelijke geneeskunde, zoals Robert Koch of Rudolf Virchow. De universitaire onderzoekers uit vroeger tijd peinsden er niet over om patent aan te vragen op hun uitvindingen. Dat was hun eer te na. Zij waren onderzoekers en geen kooplui. Zij werkten voor de mensheid en niet voor de winst. Elke andere houding was in hun ogen te verachtelijk voor woorden.

Die tijden zijn veranderd. Universiteiten worden aangespoord om hun ontdekkingen te gelde te maken omdat de staat dan lekker op het hoger onderwijs kan bezuinigen. Zo overstemt het geluid van de kassa alles van waarde, dat blijkens een citaat van Lucebert weerloos is.

De ophef over lutetiu-octeotraat zal over een paar dagen wel weer wegebben. En naar antwoorden op Kamervragen kraait veelal geen haan. Ondertussen weten de verantwoordelijken zich achter de merknaam van hun bedrijf en een batterij woordvoerders te verbergen.

Bekende persoonlijkheden Dat is jammer. Zij verdienen het namelijk om bekende persoonlijkheden te worden. Journalisten staan massaal te posten voor het huis van BN’ers die ervan verdacht worden een scheve schaats te hebben gereden. Sommigen houden zelfs de wacht voor fractiekamers op het Binnenhof of zij vergezellen met camera en microfoon bewindslieden op weg naar de dienstwagen.

Dat overkomt de grote bazen van het bedrijfsleven nooit. Reinhardt en Narasinham, de toplui van Novartis, zullen op hun stoep geen batterij mediavertegenwoordigers vinden met pertinente vragen. Zij worden niet de bonte hond die zij verdienen te zijn. Denk erom: als de prijs van een levensreddend medicijn zes keer over de kop gaat, dan zijn daar individuen voor verantwoordelijk; mensen met een náám.

Bij Novartis heeft chief executive officer Vas Narasinham verreweg de breedste glimlach. Zijn pad ging dan ook over rozen. Hij studeerde zowel medicijnen als bestuurskunde aan Harvard in de Verenigde Staten. Daarna begon een steile carrière die via het adviesbureau McKinsey naar Novartis leidde waar hij zich al gauw met kankeronderzoek ging bemoeien. Narasinham schrijft dat hij in zijn vrije tijd veel bemoeienis heeft met gezondheidsproblemen in ontwikkelingslanden. Is dat even een goedzak zeg. En een idealist.

Jörg Reinhardt studeerde farmacie aan de Universiteit van Saarbrücken. Zijn foto op de website van Novartis toont een ernstig man op wiens gezicht de verantwoordelijkheden zijn af te lezen. Zijn loopbaan bracht hem tot in Singapore. Tot zijn werkgevers behoorden niet alleen Novartis maar bijvoorbeeld ook Bayer en andere bedrijven. Hij is ondanks zijn zware functie toch voorzitter van de Novartis Foundation , waarmee het bedrijf het geweten sust. Deze stichting heeft een een jaarlijks budget van 11 miljoen euro. In 2017 verkocht Novartis voor 49,1 miljard Zwitserse franken aan producten. Het ‘net income’ bedroeg 7,7 miljard Zwitserse franken. Dit om de weldoenerij in het juiste perspectief te zien.

Deze gegevens zijn te vinden in het jaarverslag over 2017 waarin ook het een en ander te vinden is over de salarisstructuur aan de top. Reinhardt ontving in 2018 3,8 miljoen Zwitserse franken, waarbij moet worden opgemerkt dat in Zwitserland de Raad van Commissarissen bepaalde kenmerken gemeen heeft met een Raad van Bestuur. Reinhardt heeft een dagtaak aan zijn baantje. Zoveel is wel duidelijk. Narasinham moet zich behelpen met een jaarlijks basissalaris van 1,55 miljoen frank maar hij kan dat met goede prestaties tot veel en grotere hoogtes opvoeren. Het voorbeeld met het kankermedicijn laat zien hoe dat ongeveer werkt.

Dankzij wijze Zwitserse wetten moeten bedrijven als Novartis open kaart spelen over de beloningen aan de top. Dat heeft een neerwaartse druk uitgeoefend want de voorgangers van Reinhardt en Narasinham harkten nog veel meer binnen.

Aanspreken Hoe dan ook, het wordt tijd dat de media het leren aandurven om types als Reinhardt en Narasinham persoonlijk aan te spreken op wat zij aanrichten, ook als zij zich verbergen achter een wal van pr-functionarissen en spin doctors. Die weiger je gewoon te woord te staan en je gooit hun verklaringen in de prullenbak. Je wilt graag recht op weerwoord geven maar uitsluitend aan de bovenbazen die zich niet ontzien rijk te worden over de rug van kankerpatiënten. Hun naamsbekendheid kan niet groot genoeg zijn.

De trailer van Charité is hier te zien.