Menswaardig leraarschap

Daar sta je dan als bestuurder, als werkgever. Midden tussen de stakende werknemers. Niet alleen op 5 oktober, maar ook op 12 december. Wat bezielt een werkgever toch om dat te doen? Ik ben solidair met collega’s die zich graag inzetten voor een menswaardig leraarschap. Want alleen de mens en niet de euro maakt het verschil.

Eerlijker salaris De initiatiefnemers van de staking en diverse andere acties in het primair onderwijs hebben het klip en klaar aangegeven: de inzet is minder werkdruk en meer salaris. Om bij dat laatste te beginnen, de status van het beroep is niet alleen afhankelijk van de hoogte van het salaris. Nederlanders zijn in mijn beleving weliswaar kapitalistischer en materialistischer dan ooit tevoren, maar het gaat te ver te stellen dat we tegenwoordig aan het loonstrookje de toppers uit onze samenleving herkennen.

Wel moeten inspanning en beloning in verhouding staan. Als werkgever met twee cao’s in de stichting – primair onderwijs (PO) én voortgezet onderwijs (VO) – vind ik het verschil tussen de inspanning van leerkrachten in onze VO-scholen versus onze PO-scholen onverklaarbaar groot. Het vak is in essentie hetzelfde en de HBO-route naar benoeming is van hetzelfde gewicht en waarde. Anders gezegd; dit verschil klopt niet, is niet eerlijk en verdient dan ook aanpassing.

Geestelijk salaris Maar de status die leraren ook missen, is niet financieel oplosbaar. Het is de status die je krijgt door complimenten van buren, ouders van leerlingen, vrienden en familie. Mensen die oprecht waardering hebben voor je werk, je vak als leerkracht en wat je voor kinderen betekent. Deze vorm van ‘geestelijk salaris’ is van onbetaalbare waarde voor het maatschappelijk aanzien van het vak van leerkracht. Daarvoor hebben we de Haagse politiek veel minder nodig, al zou het wel kunnen helpen als politici met (nog) meer respect over ons vak spreken.

De samenleving, waaronder ouders, zouden nog meer goede voorbeelden kunnen delen van en over kinderen die dankzij een gepassioneerde leerkracht het maximale uit hun leven hebben kunnen halen. Wij kunnen als Nederlanders allen bijdragen aan de maatschappelijke herwaardering van het vak van leerkracht, want de maatschappij: dat zijn wij! Straal in je eigen sociale omgeving uit hoe prachtig het beroep is en geef het door aan de volgende generatie. Prikkel en interesseer middelbare scholieren om aan het einde van hun schoolloopbaan zich eens te oriënteren op een gave Pabo-studie. We kunnen het!

Kleinschaligheid Werkdruk. Een ander belangrijk onderwerp waarom werknemers uit het primair onderwijs massaal staken. Grotere klassen met meer kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte. Klassen met bovendien minder ondersteuning van bijvoorbeeld onderwijsassistent of (pedagogische) conciërges dan voorheen. Ook hoor ik collega’s weleens over meer bureaucratie en een hogere verantwoordingsdruk. Voor een deel beleving, voor een deel werkelijkheid. Hoe het ook zij, ik gun iedere leerkracht de rust en het overzicht om met zijn/haar leerling tot een professionele relatie te komen die leidt tot optimale ontwikkelopbrengsten.

Opbrengstgericht differentiëren, gepersonaliseerd leren en maatwerk voor ieder kind. We vragen als werkgevers in de 21e eeuw veel van onze leerkrachten. Maar kun je deze vormen van een meer individuele aanpak wel waarmaken als er 30 kinderen in een reguliere basisschool rondlopen, waarvan er 5 tot voor kort een verwijzing naar het speciaal (basis)onderwijs hadden gekregen of een rugzakje. Voortaan mag je dat als ‘professionele’ leraar helemaal zelf oppakken – ja ja, zelfsturing – maar oh wee als tegelijkertijd de cito-scores van je klas aan het einde van het jaar tegenvallen.

Menswaardig leraarschap Kortom, we overvragen onze leraren en onderbenutten daardoor hun pedagogische en didactische kwaliteiten. Kwaliteiten die juist vragen om kleinschaligheid, rust en menselijke maat. Menswaardig leraarschap is het type leraarschap waar zowel de mens achter de leerling als de mens achter de leerkracht centraal staat. Dat is goed mogelijk, maar het kost de Rijksoverheid aan de voorkant dan wel meer geld.

Het mooie is echter dat de investering in menswaardig leraarschap, minder werkdruk en een eerlijk salaris bijdraagt aan de toekomst van ons land. Misschien niet in termen van hogere prestaties van leerlingen of op termijn nóg meer academici en andersoortige theoretici. Maar wel in termen van gelukkige mensen die terug kunnen kijken op een warme onderwijsloopbaan met een juf of meester die iets in hen zagen dat ze zelf niet zagen of waren vergeten. Een juf of meester die hen het gevoel gaf dat ze ertoe deden. Een juf of meester die op deze manier het verschil maakte tussen een rijk mens en een gelukkig mens. Want geld maakt niet gelukkig, dat doet het oprechte onderlinge, persoonlijke contact tussen mensen. En als we naar dat type maatschappij willen streven, moeten we nu bij de kleintjes in het basisonderwijs beginnen.