Met alleen bezuinigen los je de crisis niet op

Na maandenlange onderhandelingen kon de verse Belgische regering eindelijk een begroting presenteren. Die vreugde was van korte duur, want algauw was daar Eurocommissaris Rehn die in een brief aan de Belgische regering duidelijk maakte dat de Europese Commissie geen begrotingstekort tolereert dat de heilige 3%-tekortnorm door lagere groeiverwachtingen met 0,25% overschrijdt. De Belgische minister Vanackere werd meteen opgedragen 1,2 miljard extra te bezuinigen.

Inhoudelijke kritiek op het gebrek aan hervormingen om de economie en de begroting van België duurzaam en houdbaar te maken zouden geen kwaad kunnen. De hoge lasten op arbeid, de fragiele financiële sector, het gebrek aan duurzame energievoorziening: er is genoeg werk aan winkel. De eis van de Europese Commissie blijft echter beperkt tot één simpel cijfertje: zorg dat je begroting onder de 3% blijft. Vanackre wordt geconfronteerd met de gevolgen van de obsessie met begrotingsdiscipline in Europa waartoe door zijn eigen christendemocratische familie besloten is. De minister realiseerde zich dat, en besloot direct om 1,3 miljard aan uitgaven te bevriezen. Echte keuzes voor hervormingen om de begroting structureel op orde te krijgen werden niet gemaakt. 

De neiging van de Rehn om de geloofwaardigheid van Europese begrotingscontrole te herstellen is begrijpelijk nadat het stabiliteitspact in 2003 tandeloos werd gemaakt. Vandaag kondigde Rehn trots aan dat de reactie van België op de brief van Rehn aantoont dat de nieuwe, strengere begrotingsregels “nu al vruchten afwerpen”. Welke vruchten werpen die precies af? Is het goed nieuws dat België nog harder gaat bezuinigen nadat de groeiverwachting van België naar beneden is bijgesteld? Wel als strenge begrotingsdiscipline het doel is. Niet wanneer je begrotingsdiscipline als een van de middelen beschouwt om de Europese economie gezond en houdbaar te maken.

Een leger aan economen waarschuwt dat nog harder bezuinigen met het levensgrote gevaar van een recessie in aantocht domweg geen hout snijdt. Zelfs de aangescherpte regels van het Stabiliteits- en Groeipact geven blijk van dit inzicht. In tijden van recessie, of in het geval van een uitzonderlijke crisis is er enige flexibiliteit in het corrigeren van te hoge begrotingstekorten. De conservatief-liberale meerderheid bestaande uit 23 van de 27 commissarissen en 22 van de 27 regeringsleiders is daar blind voor. Streng zijn lijkt voor hen belangrijker dan de economische uitkomst daarvan. Begrotingsdiscipline kan helpen om een nieuwe schuldencrisis te voorkomen, maar dat is nog iets anders dan het te bescouwen als acute oplossing voor een stagnerende Europese economie.

Wat landen als België per direct nodig hebben is geen paniekvoetbal om het begrotingstekort koste wat kost onder de 3% te krijgen. Waar de Belgische regering en de Europese Commissie nu voor moeten zorgen – en dat geld evengoed voor Nederland – is dat de noodzakelijke hervormingen niet worden uitgesteld.

Ook daarvoor heeft de Europese Commissie sinds kort nieuwe instrumenten voor. Met behulp van nieuwe regels voor Europees economisch bestuur kunnen landen die te weinig doen om hun langdurige werkloosheid, te hoge private schulden of vastgoedbubbels aan te pakken door de Commissie gecorrigeerd worden. Terecht, want dit soort economische ontwikkelingen zijn minstens zo belangrijk om de Europese economieën en begrotingen structureel op de rails te krijgen. Toch blijft de crisisaanpak telkens weer steken bij het inperken van overheidsuitgaven.

Het is niet de Europese Commissie en het zijn niet de Europese regeringsleiders die ons steeds dieper in de crisis doen wegzakken. Het is deze Europese Commissie en het zijn deze Europese regeringsleiders van conservatieve en liberale inborst die selectief shoppen en daarmee het slechtste in het Europees economisch bestuur naar boven halen.