Met de CITO-toets herken je geen talent

Mijn dochter van zeven is laatst gezien. Ze onderscheidde zich, en werd uitgekozen. Mijn gevoelens van blijdschap en dankbaarheid die er uit volgen zijn heel bijzonder. Maar die gevoelens gaan gepaard met een gevoel van gemis.

De directeur van de Russian School of Arts zei het als volgt: ‘De ontdekking van een talent is bijzonder, het is een cadeau dat verdient te worden uitgepakt. Als dat vroeg in een leven gebeurt, is het een kostbaar geschenk.’ Mijn dochter deed mee aan een talentherkenningsprogramma voor de kunsten in groep vier; ze scoorde goed op zang en zeer goed op dans en theater. Ze mag nu een balletcursus volgen aan de Russian School of Arts. Trots zijn we al op haar. Maar hier zijn we ontzettend blij mee. Het is zo veel waard als anderen zien dat ze talent heeft, en daarin willen investeren.

Maar tegelijkertijd realiseer ik me dat we geluk hebben, en dat het toeval is dat dit talent nu bij haar is ontdekt. Afhankelijk van bijvoorbeeld de basisschool die het talentherkenningsprogramma aanbiedt, en mijn dochter die het op het juiste moment kon laten zien, en de leraar die het zag. Ik ben er van overtuigd dat iedereen bijzondere talenten heeft, maar dat velen er pas laat in hun leven iets mee kunnen en gaan doen. Veel talent wordt nooit gezien, noch ontdekt, en raakt besneeuwd onder de andere uitdagingen van het leven. Dat is een groot gemis, voor ieder van ons maar zeker ook voor de samenleving. Hoeveel beter zou onze samenleving zijn als we ons talent zouden kunnen ontwikkelen!

Het schoolsysteem is er helemaal niet op ingericht om talent te herkennen en te ontwikkelen. Integendeel, ieder kind moet hetzelfde leren. Laatst zei een onderwijskenner tegen me dat het onderwijssysteem in feite veel schade berokkent aan kinderen. Ik weet niet of dat zo is, ik weet wel dat er veel onbenut en onontdekt is. En ook dat latent talent waarschijnlijk sneller wordt weggewoven dan gestimuleerd, als het niet past in wat hoort.

Ik zou er wat voor geven als mijn kinderen naar een school zouden kunnen gaan waar men gericht is op bevordering van talent. Waar ze kijken wat kinderen goed kunnen en leuk vinden en daar samen met het kind, de ouders en de omgeving aan gaan werken. Want ik weet zeker dat mijn dochter nog andere talenten heeft die ze wil ontwikkelen. En mijn andere dochter en zoon hebben ook grote schatten aan boord. Net als ieder ander kind.

Deze week is de CITO toets. Ik ben er een beetje dubbel over. Want dankzij CITO werd in de zesde klas bij mij ontdekt dat ik toch niet zo dom was als het schoolhoofd wel dacht. Maar ik begrijp ook heel goed waarom er zo veel kritiek op is. Nu wil de regering de CITO-uitslag als kwaliteitsmeter voor scholen gaan gebruiken. Dat is een onzalige gedachte, en perst scholen en kinderen nog meer in een keurslijf.

Gelukkig, merk ik, is er ook een tegenbeweging aan het ontstaan. Al in 2006 was er de beroemde TED-talk van Ken Robinson , die door meer dan 20 miljoen mensen is gezien. Ook de lage landen kennen woordvoerders van een andere kijk op onderwijs. In België innovator Jef Staes en in Nederland bijvoorbeeld, gaf Claire Boonstra een belangrijke positie in het bedrijfsleven op om te gaan werken aan onderwijs dat waarde creëert.

Maar die tegenbeweging heeft nog niet tot grote veranderingen geleid. Kinderen die nu voor een school kiezen hebben bijzonder weinig keuze. Door allerlei pragmatische overwegingen (afstand en budget) kies je als ouder toch voor de basisschool die dichtbij is, en waarvoor je belasting betaalt. Ben je in bevoorrechte financiële omstandigheden kan je voor privéscholen kiezen, of bijvoorbeeld voor een democratische school. Maar voor de meeste mensen is dit niet bereikbaar. Dus het blijft afhankelijk van toeval of je talent wordt ontdekt en je potentieel benut. En dat is alleen maar grote zonde, en een gemis.

Dus wanneer staan schoolhoofden en leerkrachten op en veranderen ze het systeem, en gaan ze bieden wat ze eigenlijk ook graag willen: onderwijs vanuit de potentie en behoefte van het kind? En wanneer gaan ouders eisen dat er in het talent van hun kind wordt geïnvesteerd? Is de tijd rijp?