Met Hamas moet gepraat worden

Nu lijkt mij dat nogal voor de hand liggen, en het heeft er weinig mee te maken of we vrienden zijn van Hamas. De meeste ondertekenaars zullen dat niet hebben gedaan zonder heel goed te weten dat ook Hamas dringend de mensenrechten zal moeten gaan respecteren. Maar iedereen die uiteindelijk wil dat er een rechtvaardige oplossing komt weet ook dat je geen vrede kunt sluiten wanneer de vertegenwoordiging van een groot deel van de Palestijnse bevolking bij voorbaat is uitgesloten van een mogelijke overeenkomst.

Verder is de advertentie impliciet een pleidooi om op te houden om met twee maten te meten. Wanneer we Hamas kwalijk willen nemen dat zij zich te weinig houden aan mensenrechten, dan geldt dat dubbel en dwars ook voor Israël, dat inmiddels een indrukwekkende lijst op haar naam heeft staan van structurele schendingen mensenrechten, en van het internationale recht.

Ook de Nederlandse regering vindt dat Hamas eerst aan een aantal eisen moet voldoen voor er met hen gepraat mag worden. Ik noem ze nog een keer: van Hamas wordt geëist dat ze Israël erkennen, dat ze ophouden met ‘geweld’ en dat ze zich houden aan de voorafgaande overeenkomsten. Het punt is dat diezelfde drie eisen ook wel eens aan Israël gesteld kunnen worden. Israël is niet van plan is om Hamas als legitieme vertegenwoordiging van hun bevolking te erkennen. Israël is geen moment gestopt met een scala aan geweld, inclusief invasies en bombardementen van Gaza, liquidaties, en kort geleden een zware aanval op Gaza waarbij de wisselkoers van burgerdoden steeg naar honderd Palestijnen op één Israeli. En wie zoals ik Gaza zelf heeft bezocht na de oorlog hoeft het Goldstone rapport niet te lezen om te weten dat er moedwillig dodelijke aanvallen zijn gedaan op burgers. Ook is Israël na de Road Map gewoon doorgegaan met het verder uitbreiden van de nederzettingen in een geslaagde poging om een concrete, rechtvaardige vrede op basis van een staat op driekwart van het land voor Israël en een kwart van het land voor de Palestijnen onmogelijk te maken.

Het probleem, als het gaat om werkelijke ondersteuning van reële onderhandelingen, is dat ook in Nederland veelal uit gegaan wordt van twee vooronderstellingen: dat het belangrijk is dat Israël zichzelf mag verdedigen, maar dat dat kennelijk niet geldt voor de Palestijnen. En dat de Palestijnen, als ze zich verzetten, ‘terroristen’ zijn, maar dat dat nooit geldt voor Israël.

Meneer Verbon bedient zich van twee argumenten, die alle twee geen hout snijden. Helaas begeeft ook hij zich op een terrein waar hij volstrekt geen kaas van heeft gegeten, en dat is de positie van vrouwen in Gaza. Ik werk daar al vijftien jaar, en ik kan, als feministe, uit de eerste hand verklaren dat de zaken die Verbon noemt een zwaar geval zijn van de klok horen luiden en niet weten waar de klepel hangt. Zeker zijn ook Gazaanse vrouwen nog middenin een emancipatieproces, zoals in heel veel landen ter wereld. Maar dit klopt alvast niet, als Verbon zijn best doet om het vijandbeeld Hamas nog wat op te tuigen: vrouwen worden niet alleen ‘gedoogd’ op de werkvloer en scholen, maar Hamas heeft, getuige Palestijnse feministes, meer gedaan voor de activering van vrouwen dan Fatah. Hamas had meer vrouwen op verkiesbare plaatsen dan Fatah ooit gehad heeft. En ook de Islamitische universiteit staat open voor vrouwen, de dochters van mijn vriendin daar zitten er op. Het is wel waar dat Hamas, tegen de afspraken in, vrouwen onder druk probeert te zetten om zich meer ‘islamitisch’ te kleden. Maar duidelijk is ook dat Palestijnse vrouwen al te vrijgevochten zijn om alles maar protestloos met zich te laten doen.

Ik heb in de vijftien jaar dat ik er werk nog nooit een vrouw op een motor gezien – wel als bestuurster van auto’s overigens – en dat dat nu verboden zou zijn lijkt mij een broodje aap. Ook is het onzin om het specifiek Hamas te verwijten dat vrouwen daar gemiddeld zes kinderen krijgen. Er waren in betere tijden programma’s om toe te werken naar geboorteregeling, die zijn niet zozeer door Hamas de nek om gedraaid als wel door de omstandigheden. Net als overal ter wereld zijn geboortecijfers hoog wanneer er veel armoede is en mensen bang zijn door oorlog kinderen te verliezen. Vrouwen die veel kinderen willen, als nationalistisch antwoord op de Israëlische dreiging, zijn er net zo goed als mannen. Ik ken een vrouw die wilde scheiden omdat zij meer kinderen wilde en hij niet. Er valt over de emancipatie in Gaza, en de rol daarbij van Hamas, nog veel meer te zeggen, maar duidelijk is dat de heer Verbon daar geen verstand van heeft en vooral napraat wat hem is ingefluisterd. Waar vrouwen in Gaza werkelijk onder lijden is de blokkade, die maakt dat ze hun kinderen nauwelijks meer fatsoenlijk te eten kunnen geven, en de recente aanval, zogenaamd tegen Hamas maar in werkelijkheid tegen de burgerbevolking, die ook onder vrouwen en kinderen een bloedbad heeft aangericht. Ik weet zeker dat er in heel Gaza geen vrouw te vinden is die er blij mee is dat Verbon hen gebruikt om Hamas mee om de oren te slaan en de boycot, waar zij ook zwaar onder lijden, mee te rechtvaardigen.

Wie echt denkt dat Hamas bezig is om een islamitische staat in Gaza te stichten houdt met twee zaken geen rekening: dat er ook binnen Hamas verschillende stromingen bestaan, onder andere ook van Hamasleden die een seculiere staat voorstaan, en dat de bevolking van Gaza in het overgrote deel niets voelt voor een islamitische staat, maar altijd al gewend is aan een grote mate van vrijheid. 

Veel ernstiger is de manier waarop Hamas afgerekend heeft met politieke tegenstanders. Ik neem aan dat ik in Nederland de eerste was die op mijn weblog melding maakte van jonge mannen die door Hamas moedwillig waren verminkt. Ik vind het dus ook heel belangrijk dat Hamas in het Goldstone rapport niet is ontzien. Het punt is wel dat Hamas niet erg onder de indruk zal zijn van enige druk van buitenaf om de mensenrechten te respecteren, zolang er geen enkele sprake van is dat het democratische westen daar Israël niet eveneens ernstig op aanspreekt, en daar is nog weinig van te merken.

De wijze waarop Verbon denkt de ontstaansgeschiedenis van de joodse staat Israël even te kunnen samenvatten is meer dan schandelijk. Dit zijn, heel in het kort, een aantal feiten die door gedegen historisch onderzoek worden gestaafd:

Het eerste Arabische verzet, nog voor 1948, gold niet ‘joden’, maar ‘zionisten’. Joden woonden er al langer, zonder conflicten, en zij waren overigens de eersten die zich verzetten tegen de zionistische nieuwkomers. Zie het boek van Yakov Rabkin. En het verzet tegen de komst van de zionistische kolonisten had een hele goede reden: de Palestijnen begrepen al spoedig dat de zionisten bezig waren om een eigen joodse staat te vestigen die ten koste zou gaan van de er wonende bevolking. En daar hebben ze meer dan gelijk in gekregen. Nog voor 1948 begon de etnische zuivering, zie Benny Morris en Ilan Pappé, honderdduizenden Palestijnen werden van huis en land beroofd. Wie ondanks dat durft te beweren dat de Palestijnen ‘garen sponnen’ bij joodse cq zionistische immigratie is zonder meer te kwader trouw.

En vervolgens volgde in 1967 de bezetting van het laatste kwart van het traditionele Palestina, waarna regering op Israëlische regering aan het werk ging om met nederzettingen, muur, wegennet en wat er nog meer plaats vond aan de ‘matrix of control’ (Jeff Halper) een werkelijk compromis onmogelijk te maken. Maar al te makkelijk wordt vergeten dat de nu zeer verguisde Arafat een geweldige historische concessie deed toen hij namens zijn volk bereid was om 78% van het land op te geven – op voorwaarde dat er dan wel een Palestijnse staat zou komen op de overige 22%. Israël heeft zonder dankjewel te zeggen die concessie in de zak gestoken zonder er ook maar iets voor terug te doen.

Wie dat niet wenst te beseffen begrijpt ook niet waar het Palestijnse verzet vandaan komt, en sluit graag gemakzuchtig aan bij het vijandbeeld ‘extreme islamisten’, alsof Hamas niet in de allereerste plaats een verzetsbeweging is, naast politieke partij, die gekozen is door een aanzienlijk deel van de Palestijnse bevolking zelf.

Kortom, meneer Verbon, uw krakkemikkige verhaal geeft geen antwoord op de vraag waarom er inmiddels zoveel Nederlanders blijken te zijn die af willen van de kortzichtige boycot van Hamas, en graag zouden willen dat Nederland op hield met twee maten te meten, en een werkelijke bijdrage zou leveren aan een rechtvaardige vrede tussen Israël en de Palestijnen. Daar hoef je niet speciaal een aanhanger van Hamas voor te zijn: zoals Israëli Uri Avnery zegt: vrede sluit je met je vijanden, niet met je vrienden.

Klik hier voor het stuk van Harrie Verbon