Met partijen verbieden moet je terughoudend zijn

Forum voor Democratie is met zijn ophitsende en discriminerende uitspraken een gevaar voor de rechtsorde en dient dus verboden te worden, vindt menigeen. En als we dan toch bezig zijn: waarom dan niet meteen de PVV ontbinden? Ook deze partij maakt immers van haar racistische hart bepaald geen moordkuil. Waar wacht het Openbaar Ministerie eigenlijk nog op?

Maar tot dusver zijn er van justitiezijde nog geen stappen ondernomen om FvD of PVV het zwijgen op te leggen. Dat lijkt me heel verstandig. Want met een verbod maak je geen einde aan hun donkerbruine gedachtegoed.

Dat gedachtegoed wordt door heel wat kiezers gedeeld. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart haalden de twee partijen samen 25 zetels, ofwel een zesde van het totaal aantal stemmen. Uitgaande van de ruim elf miljoen kiesgerechtigden die een half jaar terug naar het stemlokaal gingen, hebben zich dus bijna twee miljoen kiezers achter FvD of PVV geschaard.

Wat zou je met een ban op deze partijen bereiken? Slecht handelen kun je (tijdelijk) beëindigen, slecht denken niet. De kiezers die je van hun populistische idolen berooft zullen de volgende keer beslist niet op GroenLinks of de Partij voor de Dieren stemmen.

In België is in 2004 het Vlaams Blok wegens zijn verwerpelijke denkbeelden verboden, maar onmiddellijk richtten de initiatiefnemers een nieuwe partij op. Dat Vlaams Belang (zelfs de naam lijkt op de vorige) viert nu electoraal triomfen. Reken maar dat Thierry Baudet of Geert Wilders niet zouden aarzelen om een alternatief te presenteren als Forum of PVV niet langer mogen voortbestaan.

Voor zover ik het kan beoordelen roepen Baudet, Wilders of hun fractiegenoten overigens niet rechtstreeks tot geweld op. Ze balanceren weliswaar geregeld op het juridische randje, maar ze gaan er niet echt overheen. Waarschijnlijk zouden ze hun politieke tegenstanders het liefst in kampen opsluiten of iets dergelijks, maar uiteindelijk doen ze niet meer dan brullen aan de zijlijn.

Met dat gebrul bereiken ze alleen mensen die het toch al met ze eens zijn, of die in elk geval bevattelijk zijn voor hun ideeën. Niet Baudet of Wilders zijn het echte probleem, maar het grote aantal personen dat bereid is hen electoraal te steunen.

In de jaren tachtig had je de Centrumpartij, na geruzie later afgesplitst in de Centrumdemocraten, de partij van Hans Janmaat. Haar aanhang was heel bescheiden. Meer dan drie zetels heeft ze nooit gehaald. De Centrumpartij ’86, ook een afsplitsing, werd in 1998 door de rechter verboden wegens racisme en discriminatie van allochtonen. Wie is daar iets mee opgeschoten? Na CP’86 kwam de LPF van Pim Fortuyn, die in iets nettere bewoordingen ongeveer hetzelfde betoogde. Hierna volgde de PVV en een paar jaar terug Forum. De bewoordingen zijn een stuk minder netjes, maar de aanhang van beide partijen groeit alleen maar.

Volgens onderzoek is ongeveer twintig procent van de Nederlandse kiezers bereid op een extreemrechtse partij te stemmen. Er zijn nogal wat naar extreemrechts neigende partijen, zodat de stemmen niet alleen bij Wilders en Baudet terechtkomen, maar bijvoorbeeld ook bij Joost Eerdmans of Caroline van der Plas. Mochten Wilders en Baudet ermee ophouden, dan kunnen Eerdmans en Van der Plas ongetwijfeld op heel veel extra kiezers rekenen. Een razendsnelle radicalisering van hun standpunten zou wel eens het gevolg kunnen zijn.

Wil ik hiermee betogen dat je nooit een politieke partij moet verbieden? Nee, dat wil ik niet. Als een partij haar aanhang daadwerkelijk zou aansporen politieke tegenstanders of andere burgers in elkaar te knuppelen, zul je wel moeten. Ik wil alleen maar zeggen dat je met een verbod heel terughoudend moet zijn. En er vooral geen illusies over moet koesteren.