Mijn vader heeft recht op zijn welverdiende rust

Voor een grote groep oudere werkenden is de aanloop naar het verlaten van de arbeidsmarkt omgeven met teleurstelling. Zonder efficiënter en meer leeftijdsbewust personeelsbeleid dreigt dit maatschappelijke probleem door de afloop van prepensioenmogelijkheden, de stijgende pensioenleeftijd en de mentaliteit van jongeren alleen maar te groeien.

Afgaand op mijn laag tot middelbaar opgeleide vader en zijn vrienden met uitvoerende functies in de private en publieke sector, is de eindfase van de loopbaan voor velen in deze grote groep een desillusie. Nu is mijn vader’s recente worsteling met onderbelasting nog niets vergeleken met ervaringen binnen zijn vriendenkring. Na 47 arbeidsjaren is hij nu klaar voor prepensioen. Binnenkort vervallen echter dit soort mogelijkheden tot vervroegde uittreding. Daarnaast dreigt de extra werktijd wegens verhoging van de pensioenleeftijd te zorgen voor verlenging van de misère van oudere werknemers.

Roepingsloos Mijn vader heeft zich 39 jaar met hart en ziel ingezet voor dezelfde werkgever. Dat oeverloze loyaliteit veelal eindigt in teleurstelling is zowel wrang als funest voor de beeldvorming. Voor jongere generaties ligt de nadruk bij werk al veel meer op het nut ervan. Door deze mentaliteit in combinatie met een langere eindfase zal zonder ingrijpen het huidige desillusieprobleem in de toekomst alleen maar groeien.

Aangetast welbevinden De sociale status van ouderen staat chronisch onder druk. Dit vindt zijn weerslag op de arbeidsmarkt. De gevoelens van nutteloosheid en verveling van de oudere werknemers zijn grotendeels terug te voeren op – soms ook goedbedoelde – lagere verwachtingspatronen betreffende het functioneren van deze groep.

Het is bizar dat ouderen minder aandacht krijgen terwijl juist het tegenovergestelde nodig is. Langdurige teleurstelling is namelijk funest voor het welbevinden. Wegens het causale verband tussen werkvreugde en gezondheid hoort dit maatschappelijke probleem onderdeel te zijn van het zorgkostendebat.

Verminderd welzijn en daardoor stijgend ziekteverzuim van de oudere werkenden staan haaks op het beoogde doel van productiviteitsverhoging. Het zou in dit licht uitermate interessant zijn om te onderzoeken wat de totale maatschappelijke opbrengst is van langer werken.

Leeftijdsbewust Een verlengde eindfase dient op zijn minst plezierig en aangenaam te zijn. De praktijk toont dat enkel zelfredzaamheid voor bepaalde groepen werknemers niet voldoende is. Overheid en werkgevers zijn dan ook medeverantwoordelijk voor de aanpak van het probleem. De kern hiervan is het verbeteren van elk personeelsbeleid. Dit dient standaard aangevuld te zijn met specifiek beleid ten aanzien van ouderen. Het is zorgwekkend dat uit recent onderzoek (EenVandaag – augustus 2012) blijkt dat, ondanks de grote behoefte ernaar, dergelijk beleid nog verre van kwalitatief gemeengoed is. Het bewerkstelligen van bewustwording bij beleidsmakers en mentaliteitsverandering bij leidinggevenden is dan ook hard nodig.

Met een gezamenlijke aanpak moet de werkvreugde in Nederland op korte termijn verhoogd kunnen worden. Zoals mijn vader recht heeft op zijn welverdiende rust, hebben werknemers recht op dit welverdiende ouderenbeleid.