Minister Bussemaker, laat mbo'ers verder studeren

Op 3 januari jl. schreef minister van onderwijs Jet Bussemaker een opiniestuk in het NRC Handelsblad getiteld “Zonde op arbeidsmarkt als mbo’ers doorstuderen”. Met deze kop haalde ze één van de gevolgen aan van haar plannen om een sociaal leenstelsel in te voeren. Een opvallende uitspraak, niet alleen omdat de minister tot op heden stelselmatig ontkend heeft dat het leenstelsel negatieve gevolgen zou hebben voor de doorstroom van mbo’ers, maar ook omdat de uitspraak volledig tegen haar eigen kabinetsplannen in gaat.

Momenteel wordt er namelijk 25 miljoen euro geïnvesteerd in het School-Ex programma, waar jongeren na het behalen van hun mbo-diploma worden gestimuleerd juist wél door te studeren. Naast deze inconsistentie zijn er nog tal redenen op te noemen waarom de huidige studiefinanciering moet blijven. Sterker nog, de regeling voor studiefinanciering op het mbo moet verruimd worden willen we ons onderwijs toegankelijk houden voor alle jongeren van Nederland.

Kort gezegd stelt de minister dat het niet erg is dat mbo’ers werk verkiezen boven doorstuderen. In beginsel kan ik het daar niet mee oneens zijn. Het zou een ramp zijn als mbo’ers massaal hun vakopleiding laten schieten voor een hbo opleiding. Mbo’ers hebben we hard nodig in Nederland, juist door het vakspecifieke karakter van de studie die de jongeren afgerond hebben. Zo wordt bijvoorbeeld verwacht dat we in de technische sectoren de komende jaren tienduizenden afgestudeerden méér nodig hebben. Voor de overige mbo-studenten ligt het perspectief heel anders. Vele mbo-studies hebben een beperkt arbeidsmarktperspectief, soms vanwege conjuncturele ontwikkelingen (denk aan de Bouw) of juist door een structureel verschil tussen het aantal studenten en de vraag naar bepaalde specifieke beroepen of de beschikbaarheid van stageplekken.

De minister stelt in haar opiniestuk dat de werkloosheid onder hbo’ers hoger is dan onder mbo’ers, maar door de afstroommogelijkheden van hbo’ers naar werk buiten de eigen sector of op een lager niveau, ontstaat er verdringing op de arbeidsmarkt voor mbo’ers want een mbo’er kan niet afstromen. Zo zal een werkgever de vacature onderwijsassistent eerder laten vervullen door een jongere met een afgeronde pabo, dan door een jongere met de specifieke mbo opleiding onderwijsassistent.

Toch willen veel mbo’ers ondanks de moeilijke arbeidsmarkt na het behalen van hun diploma de arbeidsmarkt op. Slaagt dit niet, dan is de meest voor de hand liggende optie om door te studeren. Het gaat hierbij niet alleen om de mbo’er die doorstroomt naar het hoger onderwijs, maar ook om de mbo’er die binnen het mbo een hoger niveau probeert. Zonder studiefinanciering en ov-studentenkaart wordt de optie doorstuderen een stuk minder aantrekkelijk. Thuiszitten met een uitkering is het alternatief.

Jongeren kiezen er niet voor om een tweede studie te doen omdat zij werkschuw zijn, maar kunnen simpelweg niet anders door de huidige situatie van de arbeidsmarkt. Deze jongeren worden nu dubbel gepakt. De arbeidsmarkt maakt het hen lastig om een baan te vinden en doorstuderen om een breder arbeidsmarktprofiel te verkrijgen wordt ontoegankelijk. Het sociaal leenstelsel kan daarom beter linea recta de prullenbak in. Hoe het wel moet is simpel: de studiefinanciering moet blijven. Sterker nog; ook mbo’ers die nog geen 18 zijn moeten in aanmerking komen voor studiefinanciering en de daarbij behorende ov-studentenkaart, wat nu nog niet het geval is. Juist in deze economisch zware tijden moeten we jongeren de ruimte geven om zich maximaal te ontwikkelen, dan wel via werk, dan wel via een opleiding.