Minister Wiebes blijft om de hete brij heendraaien bij biomassa

Met zeer ernstige en kwalijke consequenties voor klimaat, milieu en volksgezondheid.

Door: Fenna Swart, Maarten Visschers en Johan Vollenbroek

Ruim 2,5 jaar lukte het minister Wiebes om Oost-Indisch doof te blijven voor de steeds luider klinkende protesten in binnen- en buitenland tegen het opstoken van houtige biomassa voor het opwekken van energie. De minister verwees steeds naar aankomende onderzoeken en rapporten. Vanaf de onderhandelingen over het nieuwe klimaatakkoord, begin 2018, bleek biomassa al een heet hangijzer. Maar met het verschijnen van het SER-advies over een ‘duurzaamheidskader voor biomassa’ in het algemeen en de ‘afbouw van subsidies voor de inzet van biomassa voor warmte’ in het bijzonder, moest Wiebes – door middel van een kamerbrief – eindelijk, na 2,5 jaar, met de billen bloot. Maar wat blijkt? Opnieuw geen duidelijkheid. Geen beslissing  en geen enkele concretisering over het ‘hoe en wanneer’ de afbouw van subsidies van houtstook zal plaatsvinden. Minister Wiebes blijft om de hete brij heen draaien.

Alarm Verschillende activistische natuurgroepen in binnen- en buitenland hebben in de afgelopen jaren meermalen alarm geslagen over de aanhoudende overheidssubsidiëring van houtstook. Ook de Commissie Remkes stelde al voor om houtstook te ‘heroverwegen’. In Nederland draaien op dit moment ruim 200 biomassacentrales waarin op grote schaal hout wordt verstookt voor warmte. Dit terwijl uit een recente peiling van De Telegraaf nog bleek dat 98 procent van de lezers voorstander is van een onmiddellijke stop op subsidies voor de inzet van houtige biomassa. Afgelopen zomer verschenen achtereenvolgens het PBL-rapport en het SER-advies waarin in grote lijnen gepleit werd voor het terugdraaien van houtige biomassa voor warmte en afbouw van de subsidies. Het advies van de SER aan de minister wond er geen doekjes om: afbouw van de subsidies, uitfasering van biomassa-gebruik voor energie en prioriteit voor gebruik voor materialen en substitutie in de chemische sector. Met als klapper op de vuurpijl de aanbeveling: ‘Als het afbouwen van subsidies sneller gaat dan bedrijven hebben voorzien, dient de overheid werkgevers te compenseren’ ofwel uitkopen van energiebedrijven als de subsidies reeds zijn toegekend.

Maak je geen zorgen luidde het devies In het televisieprogramma ‘De Hofbar’ gaf minister Wiebes, op de vraag of hij zou stoppen met de subsidies als dit kon, aan niet van plan te zijn hieraan gevolg te geven: ‘Ik heb de ondernemers beloften gedaan, nu kan ik niet het kleed onder hen vandaan trekken’. Volgens hem zou dit leiden tot ‘onbehoorlijk bestuur’. Dit terwijl de minister de afgelopen twee jaar bezig is geweest met het consistent afbreken van alle debatten vanuit het devies: ‘Maak je geen zorgen, het PBL en de SER lossen dit op. Zij zullen ons de antwoorden geven.’ Nu zowel het PBL en de SER hebben gesproken, zegt de minister – opnieuw – geen uitspraken te kunnen doen over de afbouw en uitfasering van biomassa omdat ‘het kabinet het PBL in dit kader eerst om advies zal vragen ’.

Kookpunt is bereikt Het debat over biomassaverbranding tussen de Nederlandse overheid en de samenleving (in de vorm van talloze maatschappelijke actiecomités, bewonersgroepen, natuurorganisaties en een grote hoeveelheid wetenschappers in binnen- en buitenland) heeft hiermee een kookpunt bereikt. Niet alleen bleef de 20 pagina’s tellende kamerbrief met betrekking tot de afbouw van ‘nieuwe subsidies’ onbepaald, de gehoopte concretisering van einddata voor de reeds vergunde subsidies, zoals die voor de grootste geplande biomassacentrale van Nederland in Diemen, bleef onbenoemd. Dit is ongekend voor een minister, die  hiermee zijn verantwoordelijkheid  verzaakt. Het is ook een voorbeeld van onbehoorlijk bestuur. Met zeer ernstige en kwalijke consequenties voor klimaat, milieu en volksgezondheid. Want zolang er geen duidelijkheid komt over de afbouw van subsidies voor houtstook, kan de biomassa-industrie inclusief de miljardensubsidie, gewoon doorgaan.

Dans om hete brij Deze dans om de hete brij heeft tot grote verontwaardiging geleid in zowel de maatschappij, de wetenschap als de sector zelf. Talloze oproepen en noodkreten van actie- en bewonersgroepen en evenzovele petities om de subsidies te staken ten spijt. Maar ook reguliere natuurorganisaties, zoals Milieudefensie, Greenpeace en Natuur & Milieu, de wetenschap en zelfs de energiesector in binnen- en buitenland lieten zich niet onbetuigd. Zij stelden al eerder, in niet mis te verstane bewoordingen dat de subsidies voor het verstoken van hout tot méér CO2 leiden in plaats van minder, naast de desastreuze effecten voor de luchtkwaliteit en ecosystemen in Nederland en daarbuiten.

Oproep: stop met draaien en kom met echte klimaatmaatregelen Wij vragen minister Wiebes niet langer om de hete brij heen te draaien en de biomassasubsidies per direct te stoppen. Concreet stellen we voor directe afbouw het volgende voor: 1. Voor kolencentrales: stop de lopende subsidie voor bijstook van biomassa en sluit de kolencentrales. Compenseer de bedrijven op een redelijke manier; 2. Nog niet gebouwde biomassacentrales: beëindig per direct de subsidie. De te compenseren kosten betreffen ‘alleen’ voorbereidingskosten c.q. aanloopkosten. Vele protesterende bewonersorganisaties vinden dit een uitermate belangrijke maatregel; 3. Reeds gebouwde biomassacentrales: overleg over intrekking van subsidie met schadevergoeding. Met deze besluitvorming over de afbouw van biomassasubsidies geeft minister Wiebes aan de aanpak van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies écht serieus te nemen. De hierbij vrijkomende (miljarden)gelden moeten vervolgens ingezet worden voor de stimulering van échte klimaatmaatregelen, zoals het isoleren van oude huizen en investering in echte hernieuwbare energie.

Dr. Fenna Swart, vz Comité Schone LuchtDrs. Maarten Visschers, LeefmilieuDrs. Johan Vollenbroek, vz MOB