Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Moet het kievitseieren rapen worden beschermd?

  •  
24-04-2012
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
Ook immaterieel erfgoed krijgt binnenkort een beschermde status van UNESCO, maar wat moet er op de lijst? Kievitseieren rapen? Koeien in de wei? Stierenvechten? Een dialect?
Wie de term ‘werelderfgoed’ hoort, denkt aan de beschermde status van de piramides in Egypte, het Vrijheidsbeeld in New York of het Engelse Stonehenge. En in eigen land aan de molens van Kinderdijk, de grachten van Amsterdam of het voormalig eiland Schokland.
Allemaal historische cultuurschatten waarvan ieder zinnig mens denkt dat het goed is dat ze beschermd zijn. UNESCO, de organisatie voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur van de Verenigde Naties, ziet hierop toe. Naast deze tastbare monumenten bestaat er ook immaterieel erfgoed: gebruiken, rituelen, dialecten etc. Ook dat wil UNESCO graag behouden. Want wie zou er willen dat minderheidstalen, Indiaanse rituelen of het Twentse midwinterblazen onherroepelijk achter de horizon van de tijd verdwijnen? De Nederlandse regering in ieder geval niet, vandaar dat het parlement zich dezer dagen buigt over het verdrag dat een en ander moet regelen. Tot dusver geen probleem.
Maar wat houdt dat verheven klinkende begrip “immaterieel erfgoed” eigenlijk in? Dat blijkt nogal breed: het omvat mondelinge tradities en uitdrukkingen, podiumkunsten, kennis en praktijken betreffende de natuur en het universum, traditionele ambachten, feestelijke gebeurtenissen, maar ook ‘sociale gewoonten en rituelen’. In een Nota van toelichting doet de Nederlandse regering alsof dit alles even prachtig is, maar is dat ook zo? Willen we wel al onze ‘sociale gewoonten en rituelen’ levend houden? Of zijn er wellicht ook ‘sociale gewoonten en rituelen’ die een voortschrijdende beschaving wellicht in de weg staan? Uiteraard zijn die er. Laat vrouwenbesnijdenis, slavernij en lijfstraffen zo snel mogelijk op de mestvaalt van de geschiedenis belanden.
Nu is de kans dat dergelijke praktijken tot ‘immaterieel erfgoed’ worden verklaard uiteraard nihil. Maar dat wil niet zeggen dat er geen risico is dat onwenselijke gebruiken tot de erfgoedlijst kunnen doordringen. Met name is dat het geval in de omgang met dieren, want in culturele tradities van de mens is het dier opvallend vaak het haasje. Heel concreet is dat nu al aan de gang. Internationaal is de lobby van de stierenvechtindustrie hard bezig om deze activiteit tot ‘immaterieel erfgoed’ te verklaren. Zou dat lukken – en dat is niet denkbeeldig – dan worden aangesloten landen verplicht bij te dragen aan maatregelen te nemen ter bescherming, ontwikkeling en promotie van deze ernstige vorm van dierenmishandeling. Populair gezegd: via het Fonds voor het immaterieel cultureel erfgoed zou de Nederlandse belastingbetaler dan het doodmartelen van dieren subsidiëren. Het stierenvechten zou de deur vervolgens open zetten voor hanengevechten, beer-hondengevechten en allerlei andere ellende die in Nederland verboden is. De Franse gastronomische maaltijd staat momenteel op de lijst, wat opgevat zou kunnen worden als legitimatie van het dwangvoederen van ganzen voor foie gras, iets dat ook al in Nederland is verboden. Overigens, Nederland draagt reeds vrijwillig bij aan dit fonds.
En zo is er meer, ook dichter bij huis. Denk aan het rapen van kievitseieren. Dat laatste is geen onschuldige folklore, wel een met een goede lobby. Ondanks een Europees verbod verlenen Nederlandse provincies ontheffingen “op cultuurhistorische gronden” voor het rapen van duizenden eieren. Vogels pesten wier broedsucces toch al onder druk staat met als doel: geen. En wie denkt dat het onwaarschijnlijk is dat een dergelijke ook in Nederland formeel verboden praktijk doordringt tot onze lijst van immaterieel erfgoed, vergist zich: het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed, de instantie die daar over gaat, zal er als kippen bij zijn om het tot immaterieel erfgoed te promoveren.
Het is kortom van groot belang dat de Tweede Kamer niet alleen naar de welluidende tekst van het voorliggende verdrag kijkt, maar ook goed oplet hoe die in de praktijk wordt uitgewerkt. Misschien dat er dan immaterieel erfgoed gevonden kan worden dat goed uitpakt voor mens én dier. Dierenbeschermingsorganisatie Wakker Dier opperde onlangs om ‘de koe in de wei’ als immaterieel erfgoed te verklaren. Ook daar reageerde het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed al enthousiast op. En dat is géén overbodige luxe nu steeds meer koeien in Nederland levenslang opgesloten zitten.
Volg Joop op Twitter , vind Joop leuk op Facebook. Of abonneer je op de dagelijkse nieuwsbrief met een handig overzicht van nieuws en opinies.

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.