Mooie hengel, lege rivier

Nu de biodiversiteit steeds sneller afneemt, zouden we er goed aan doen om een deel van de oorzaak te zoeken op onze borden. Vreemd genoeg is het niet zo dat planten- en diersoorten verdwijnen omdat we ze allemaal op eten, maar eerder omdat we er te weinig van eten.

De soortenrijkdom op aarde is de afgelopen decennia met 40% afgenomen. Het ligt voor de hand te denken dat een belangrijke reden daarvoor is dat de mens teveel planten en dieren voor eigen consumptie gebruikt. Paradoxaal genoeg is het probleem juist dat we er teveel links laten liggen.

Moderne landbouw is gebaseerd op monocultuur. Die is expliciet gericht op een afname van de verscheidenheid aan planten. Als een onbedoeld gevolg daarvan verdwijnen ook insecten en andere dieren. Kunstmest is vervolgens nodig om natuurlijke manieren van bodemonderhoud te vervangen. De grotere vatbaarheid voor ziektes en plagen in intensieve monoculturen wordt aangepakt met bestrijdingsmiddelen, die het milieu vervuilen.

Het land vrij maken voor monoculturen is een van de belangrijkste oorzaken van ontbossing, wat weer leidt tot klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit. Neem de Braziliaanse regio Mato Grosso, een naam die “dicht woud” betekent, iets dat langzamerhand bittere ironie is geworden. Het areaal aan sojaplantages is daar in de afgelopen tien jaar vervijfvoudigd, dit ten koste van grote delen van het Amazonewoud en de Pantanal, het grootste wetland ter wereld.

Een belangrijke reden waarom monoculturen het zo goed doen zijn de subsidies in geïndustrialiseerde landen als de VS en EU-lidstaten. Landbouwers gaan zich hierdoor op één gewas richten. De drie zwaarst gesubsidieerde gewassen, maïs, tarwe en soja, worden gebruikt in de veevoederindustrie. Het is niet zo verwonderlijk dat daarmee een groeiende hoeveelheid dierlijke monoculturen wordt gevoederd, vooral kippen, varkens en koeien

Het samengaan van de groei van de bio-industrie, de opkomst van monoculturen en het voortduren van economische prikkels zoals subsidies is de dood in de pot voor biodiversiteit op aarde. Volgens Achim Steiner, hoofd van het United Nations Environment Programme: “De uitdaging van de 21e eeuw is om de landbouw om te vormen tot een goede beheerder van biodiversiteit en zijn vernietigende vermogen om te keren, zonder de opgave om een groeiende wereldbevolking te blijven voeden te beperken.”

De Verenigde Naties hebben 22 mei uitgeroepen tot de Dag van de Biodiversiteit, waarbij het accent dit jaar ligt op “biodiversiteit, ontwikkeling en vermindering van armoede.” Fairfood International is blij dat onderkend wordt dat behoud van biodiversiteit een voorwaarde is voor het terugdringen van armoede. Omdat de voedingsmiddelenindustrie in het verlengde ligt van de commerciële landbouw kan hier een enorm verschil gemaakt worden wat betreft het behoud van biodiversiteit. Je kunt iemand immers beter een hengel dan een vis geven, maar als er niks meer in de rivier zwemt…