Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Multikul versus Monokul

  •  
01-11-2010
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
85 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
De multiculturele samenleving als concept heeft wel eens populairdere tijden gekend
Er zijn nog maar weinig mensen die vandaag de dag volmondig beweren dat zij een aanhanger zijn van het idee van de multiculturele samenleving. Kritiek komt uit alle hoeken, van Angela Merkel tot Paul Scheffer. Of zoals Geert Wilders zijn kritiek op de van hem bekende wijze samenvatte: Multikul
Geen multiculturaliteit dus. Dat betekent automatisch monoculturaliteit. Het klinkt mooi, maar wat ik van degenen die multiculturaliteit afwijzen zou willen weten is: wat is dan die monocultuur die zij voorstaan? Wat is die ene Hollandse cultuur, die zo prachtig is dat we al het andere ervoor moeten afwijzen?
Erasmus wist wel  hoe hij in zijn tijd de Hollandse cultuur moest benoemen. Hij had het over de ‘Hollandse botheid’. In zijn tijd golden de Hollanders in Europa als boers en bot en Erasmus beaamde en verfoeide dat, maar hij wist er ook een aardige draai aan te geven. Hij toverde botheid om in ‘eenvoudicheyt’ , een begrip dat hij roemde. Zo voorzag hij ons land van een goede PR, iets wat zijn persoonlijke internationale aanzien ten goede kwam, en hield hij zijn landgenoten tegelijkertijd een norm voor. Een eenvoudig leven was volgens Erasmus bewonderenswaardig , maar dan zonder botte bejegening van anderen. Tolerantie was de norm, een nieuw idee in het Europa van toen. Erasmus heeft daarmee het idee van respect voor andersdenkenden ontwikkeld.
Tot voor kort lieten Nederlanders zich graag voorstaan op die tolerantie hier te lande. En het wordt ook nog steeds vaak genoemd als de essentie van de Nederlandse cultuur. Maar tegelijkertijd kan je zeggen dat het een waarde is die steeds meer onder druk komt te staan. Dat geldt ook zeker in politiek Den Haag, met Geert Wilders voorop. Maar om nou te zeggen dat Geert Wilders geen onderdeel van de Nederlandse cultuur is……
Botheid, tolerantie, misschien doe ik te moeilijk. Wellicht dat we de Nederlandse cultuur moeten zoeken in Sinterklaas, drop, de Elfstedentocht,  hutspot, de Palingsound, fietsen of  ‘Ik hou van Holland’. Maar dan heb ik zelf al gelijk een probleem. Ik vier geen Sinterklaas, kijk niet naar ‘Ik hou van Holland’, eet liever sushi en chocola dan hutspot en drop; ik schaats niet en heb meer met voetbal dan met de Elfstedentocht , fiets alleen als het moet en heb ronduit een hekel aan de Palingsound. En toch weiger ik vooralsnog te denken dat ik geen onderdeel uitmaak van de Nederlandse cultuur.
Zo valt er op veel genoemde kernwaarden van de Hollandse cultuur wel wat af te dingen:
Gelijkwaardigheid van man en vrouw? Dan behoort de SGP-aanhang niet tot de Nederlandse cultuur.
De cultuur van ‘dominee en koopman’, oftewel de VOC-mentaliteit? De ophef na Balkenendes referentie daaraan geeft al aan dat er niet heel veel mensen meer zijn die dat willen omarmen.
Of het moet zijn dat het idee van de ‘dominee’ voortleeft in ons beroemde opgeheven vingertje? Maar dat vingertje gebruiken we in Nederland steeds vaker tegen elkaar, dus dat kan ook niet dienen als samenbindend cultureel  verschijnsel.
De inburgeringscursus zou nieuwkomers enige houvast moeten geven over wat de Nederlandse cultuur is, misschien dat die ons kan helpen. Opvallend is dat daar veel over de Nederlandse cultuur is gericht op ons verleden. Van kennis over wie Willem van Oranje was tot de vraag wanneer de traditie van de oudejaarsconference is ontstaan. Het sluit aan bij een trend die Willem Frijhoff, emeritus hoogleraar geschiedenis van de VU, beschreef in zijn NWO-lezing:
Voor onze manier van omgang met elkaar, en voor normen en waarden wordt een beroep gedaan op de (vaak vermeende) historische diepte van de Nederlandse cultuur: ‘zo doen wij dat’. Er is, kortom, een duidelijke hang naar historisering van onze alledaagse cultuur. Zo geeft het verleden aan groep of samenleving historische vastigheid, en daarmee een gevoel van eigenheid, zekerheid, bezit, identiteit. Een gehistoriseerd zelfbeeld, naar het verleden gekeerd.
Maar hij vervolgt dat hij daar weinig heil in ziet:
Maar dat houvast is slechts schijn, want het lost geen enkel probleem op. Wie de geschiedenis analyseert, ziet al gauw dat de spiegel van het verleden niet deugt als richtsnoer voor het heden. We leren niet van het verleden, omdat elke historische situatie – net als historische identiteit – uit een andere configuratie van historische bestanddelen bestaat. Hoogstens kunnen we negatieve opties aanbieden: doe dit of dat beslist niet, want dan gaat het aantoonbaar mis. Sterker nog, de historische beelden die wij ons van ons verleden vormen, en de historische canons waarin we die samenvatten, zijn zelf vlottend. Ze berusten op de selecties die we telkens weer maken uit het immense reservoir van de historische gegevens, ons nationaal geheugen en ons erfgoed.
Het lijkt welhaast onmogelijk om één Nederlandse monocultuur te benoemen. Iedereen zal zich in een deel van het bovenstaande herkennen en in een deel niet. En iedereen zal er zijn eigen aanvullingen op hebben. Daarmee zijn we allemaal verschillend en hebben we allemaal een verschillende cultuur. We zijn ook zonder immigranten multicultureel. Het gaat er ook helemaal niet om of we allemaal hetzelfde zijn, het gaat er om dat we voldoende met elkaar delen om ons het gevoel te geven dat we bij elkaar horen. Wat mij betreft zou dat moeten gaan om het spreken van dezelfde taal en een commitment aan dezelfde rechtsstaat, niet om wat we eten, beluisteren of geloven. Laat staan over hoe we ons over het ijs voortbewegen.

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.