Narcisme is helemaal hot

Vorig jaar werd het in de DSM5 – het handboek van de Amerikaanse psychiater waarin alle aandoeningen en hun behandelingen opgenomen. Het was een grote stap want het gaat om een persoonlijkheidsstoornis en je kunt je afvragen of het dus niet gewoon om een karaktertrek gaat van de persoon die een narcist wordt genoemd. De Narcissistic Personality Disorder heeft het gehaald en staat in sectie 3 van de DSM-lijst.

Er verschijnen ook boeken over het onderwerp. Een daarvan is bijvoorbeeld The Narcissism Epidemic van Jean Twenge en Keith Cambell. Ze vinden narcisme een heel probleem en beschrijven hoe er steeds meer mensen – vooral mannen – zijn die eraan lijden. Het is volgens hen een ziekte van deze tijd waarin jonge mensen leren dat de wereld voor hen gemaakt is en die door hun ouders behandeld worden als prinsjes en prinsesjes.

Toch is de legende van Narcissus niet van onze tijd. Hij bestond al in de Griekse oudheid. Narcissus is de Latijnse naam voor Narkisson, iemand die in de Metamorfoses van Ovidius wordt beschreven. Narcissus kwam bij een heilige vijver, waarvan het water kristalhelder was en waar niemand ooit kwam. Zelfs bladeren en takken van de bomen durfden er niet in te vallen. Toen hij zich voorover boog om wat te drinken zag hij zijn weerspiegeling in het wateroppervlak en werd verliefd op zichzelf.

Natuurlijk weten we wat bedoelen als we tegen elkaar zeggen dat iemand een narcist is. Je vertelt over een begrafenis waar je onlangs was en zegt dat er zulke mooie muziek werd gedraaid en voor je er erg in hebt is de narcist aan het opsommen naar welke leuke concerten hij onlangs nog is geweest. Alles draait altijd om hem en hij weet elke gesprek zo te sturen dat het weer over hem gaat. Je haalt je schouders op en denkt dat hij niet helemaal spoort, maar de psychiater denkt er anders over. Zo iemand is ziek en heeft baat bij behandeling omdat hij dan beter zal functioneren.

Onlangs zag ik ergens in de populaire media een artikel over de 18 tekenen waaraan je een narcist kunt herkennen. Ze zijn op het eerste gezicht vlot en sympathiek. Daarom doen ze het goed bij sollicitaties. Ze komen vaak terecht in de posities van leiders, maar ze hoeven geen goede leiders te zijn. Ze doen veel aan namedropping en dat komt om dat het hen allemaal gaat om hun verschijning. Daarom hebben ze ook altijd mooie dingen. De nieuwste zonnebril en de opvallendste auto. Op Facebook hebben ze massa’s vrienden en ze controleren hun imago zorgvuldig zodat er alleen maar mooie foto’s van hen opstaan. Ze kunnen niet tegen kritiek en als er iets misgaat is het altijd iemand anders schuld.

Mensen die met narcisten omgaan neigen ertoe ze altijd te vleien en gelijk te geven, want alles is persoonlijk voor de narcist en je wilt ze te vriend houden. Doe je dat niet dan volgen er vaak hevige ruzies. Van narcisten zegt men dat ze een spoor van ruzies achter zich hebben. Mensen zeggen wel eens dat narcisten in de basis onzeker zijn, maar dat is helemaal niet het geval. Overigens hebben narcisten nooit in de gaten dat ze narcist zijn.

Als ik zo’n lijstje met 18 kenmerken – ik heb er hier maar een deel beschreven – zie dan voel ik ergernis opkomen. Ik geloof niet dat het een ziekte is, maar een karaktertrek die we allemaal in meerdere of mindere mate hebben. Door het een ziekte te noemen lijken we ook ineens het recht te hebben narcisten te behandelen, ze terug te trekken naar het gemiddelde. Het zo typische Nederlandse spreekwoord is daarbij van toepassing “Doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg”. Narcisme zien als een ziekte is als een troost voor de ergernis die we soms voelen als iemand over zichzelf praat terwijl je eigenlijk wilt dat het over jou gaat. Het is een manier geworden om leiders met veel zelfvertrouwen bescheiden te houden. Ik heb echt geen moeite met mensen die lang in de wc-spiegel kijken voor ze zich weer onder andere mensen begeven. Zo erg is het niet om jezelf zo goed mogelijk te vertonen.

Wat wordt de volgende karaktertrek die de psychiatrie als haar werkterrein beschouwt? Verlegenheid? Asociaal gedrag? Dat je gezelschappen een beetje uit de weg gaat? Dan heb ik slecht nieuws: die zijn al opgenomen in sectie 3 van de DSM5.

 

 

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezonde Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht