Nederland is een ontwikkelingsland

In 2000 werden in VN verband 8 millenniumdoelen vastgesteld voor 2015. Zo zou in 2015 de armoede gehalveerd moeten zijn en de kindersterfte afgenomen. Het NCDO, het Nederlandse kennis- en adviescentrum voor burgerschap en internationale samenwerking, gefinancierd door de Nederlandse overheid, houdt de vooruitgang bij.

Haar website leert ons dat het de goede kant op gaat en dat veel millenniumdoelen gehaald zullen worden. Maar toch blijven het journaal en de kranten ons berichten over extreme armoede en andere ellende in de wereld. Hoe kan dat?

Dat komt omdat de huidige millenniumdoelen niet ambitieus zijn. Zo hebben we in 2000 vastgesteld om de armoede in 2015 te halveren (t.o.v. het niveau in 1990). Bij voorbaat gingen we er dus al mee akkoord dat er in 2015 nog ruim een miljard mensen in extreme armoede zouden leven. De Wereldbank gaat er in zijn laatste prognose vanuit dat er in 2015 ‘slechts’ 900 miljoen mensen in extreme armoede leven, dus we hebben dit millenniumdoel ruimschoots gehaald. Maar de 900 miljoen mensen die nog steeds in extreme armoede leven, zullen van tijd tot tijd ons humeur verpesten als het journaal net tijdens het avondeten hier weer over bericht. We hadden niet de ambitie om het echt op te lossen en dus logisch dat het niet gelukt is.

De discussie over de nieuwe doelen voor na 2015 is inmiddels gestart. Hopelijk is er nu wél de ambitie om extreme armoede de wereld uit te helpen. Een belangrijk onderdeel van de discussie over de nieuwe doelen is de hoeveelheid geld die het Westen beschikbaar stelt voor ontwikkelingslanden. De oude norm uit 1970 waarbinnen was bepaald dat het westen 0,7% van haar Bruto Nationaal Product zou moeten besteden aan ontwikkelingshulp, voldoet niet meer. Onder andere omdat vele andere actoren zoals het bedrijfsleven, filantropen en uiteraard ook de Nederlandse burger zelf inmiddels fors hun steentje bijdragen.

Herman Wijffels en de directeur van het NCDO pleiten daarom voor een nieuwe norm, namelijk de nationale inspanning, waarin onze totale bijdrage (overheid, bedrijven, filantropen, burgers) wordt bepaald. Momenteel is onze nationale inspanning 1,7% en Herman Wijffels en de directeur van het NCDO stellen voor om te streven naar 2%. Zo’n nieuwe norm is een goede stap, omdat daarmee een completer beeld ontstaat van de totale Nederlandse financiële bijdrage aan ontwikkeling in ontwikkelingslanden.

Maar ook de nieuwe norm gaat voorbij aan de kern van het probleem. Net als de oude norm, gaat de nieuwe norm ervan uit dat extreme armoede vooral kan worden opgelost door het probleem in ontwikkelingslanden aan te pakken. Maar extreme armoede blijft vooral bestaan doordat wij in het Westen niet bereid zijn om onze verworvenheden gedeeltelijk op te geven. Door oneerlijke handel, doordat Nederland een belastingparadijs is (waardoor veel multinationals vooral belasting in Nederland betalen, en niet in Ghana of Zambia waar ze een gedeelte van hun geld verdienen), door in bredere zin onze machtspositie uit te buiten die we nog steeds hebben in de wereld, zorgen we vooral in eerste instantie goed voor onszelf.

Om een reëel beeld te krijgen van hoe slecht Nederland het doet, zou berekend moeten worden hoeveel Nederland per saldo bijdraagt. Daarbij zal gekeken moeten worden naar hoeveel Nederland door fout beleid naar zich toetrekt en vervolgens weer terug geeft in de vorm van ontwikkelingshulp. Volgens de Zambiaanse econoom Savior Mwambwa is het verlies voor zijn land alleen al door belastingconstructies drie maal zo hoog als het aan ontwikkelingshulp ontvangt. Het wordt tijd om aan onze kant de balans op te maken.

Als we over 10 jaar willen kunnen zeggen dat we de extreme armoede hebben opgelost, dan zal er vooral in Nederland en in bredere zin in het Westen ontwikkeling moeten plaatsvinden. Dan zullen we het Nederlandse bedrijfsleven moeten dwingen tot eerlijke handel en zullen we ons belastingparadijs moeten afbreken. Zolang dat niet gebeurd, is Nederland voor mij als Nederlander ontwikkelingsland nummer 1. Want een beter wereld begint nog steeds bij jezelf.