Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Nederland is maar een zijtoneel voor Russische trollen

  •  
16-07-2018
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
83 keer bekeken
  •  
5939893708_ce4e05759f_o

© Foto Ad Volker, collectie IISG

Waarom wekt het bestaan van Russische trollenfabrieken geen verbazing? Zij staan in een oude traditie.
Wie een beetje geïnteresseerd is in de wereld van nepnieuws, desinformatie en psychologische oorlogsvoering, was niet verbaasd over het bewijsmateriaal dat de NRC deze ochtend na veel speurwerk heeft aangeleverd voor het feit dat ook Nederland prijkt op de agenda van Russische trollcampagnes. Tegelijkertijd maakte het artikel duidelijk dat Nederland een zijtoneel is. De NRC haalde niet meer dan een dikke negenhonderd Nederlandstalige tweets boven water die waren bedoeld om vooroordelen tegen de islam te stijven. De trolls waren echter ijveriger in het retweeten en verder verspreiden van originele anti-moslim boodschappen uit de Wilderiaanse hoek. Ook hadden ze veel succes met Engelstalig materiaal dat gretig door rechtse Nederlandse twitteraars verder werd verbreid.
Over een echte strategie voor Nederland beschikken de Russen blijkbaar niet. Het wordt nu en dan eens meegepakt. Het is bijvangst. Het vaderlandse hart zwelt dan ook niet van trots bij het vaststellen hoe gering het belang is dat voornoemde trollen aan ons land hechten. En dat terwijl Sint Petersburg, hoofdkwartier van de belangrijkste trollenfabriek, nooit had kunnen worden gebouwd zonder de inbreng van Nederlandse bouwmeesters en ingenieurs onder wie mijn stadgenoot Harmen van Bol’Es, op wiens naam tal van torenspitsen staan. Tsaar Peter de Grote kwam regelmatig bij hem thuis doorzakken. En nu dit. Aan de andere kant was in de dagen van de Sovjet-Unie de CPN ook maar een onbetekenend pionnetje.
Oude traditie Waarom wekt het bestaan van Russische trollenfabrieken geen verbazing? Zij staan in een oude traditie. De tsaren al hadden specialisten in dienst die zich ijverig bezig hielden met manipulatie van het nieuws. Zo kwam het beruchte antisemitische pamflet de Protocollen van de Wijzen van Zion uit de koker van een Ochrana (geheime dienst) informant. De priester Gapon, die de eerste demonstraties leidde van de eerste Russische revolutie uit 1905, werkte ook voor de geheime dienst. Zijn provocaties liepen echter uit de hand en leidden niet tot het gewenste resultaat.
In de tijd van de Sovjet-Unie kreeg de ondersteuning van woelmakers in westerse samenlevingen een ideologische component. Zij waren bedoeld om de wereldrevolutie te ondersteunen. Een van de laatste succesvolle desinformatiecampagnes van de Sovjet-Unie vond nog rond 1985 plaats. In Azië en Afrika werd het gerucht verspreid dat het aids-virus was ontstaan in Amerikaanse laboratoria waar men in het geheim de biologische oorlogsvoering voorbereidde. Er zijn nog steeds mensen die aan dit nepnieuws geloof hechten.
Een beetje op de rand van desinformatie stond de grote campagne ‘Stop de neutronenbom’ uit het eind van de jaren zeventig, die sterk vanuit de Sovjet-Unie werd gesteund. Een neutronengranaat is een miniatuurwaterstofbom, die vooral neutronen verspreidt, die dwars door beton en metaal heengaan. Hij was bedoeld om gepantserde troepen uit te schakelen. Daarvan werd gemaakt: “deze bom is bedoeld om de mensen te doden maar hun bezittingen en gebouwen te sparen”. Dit wekte destijds veel verontwaardiging en enkele jaren later kon de actie uitgroeien tot het massale protest tegen de plaatsing van Amerikaanse kruisraketten in Europa, die overal honderdduizenden demonstranten op de been bracht. Knap gedaan.
Geen wonder dus dat desinformatie en het zaaien van tweedracht tot op de huidige dag onderdeel zijn van de huidige Russische machtspolitiek. Het zit in de aard van het beestje. President Poetin, een voormalig spion, probeert van zijn land weer een wereldmacht te maken en hij doet dat op traditioneel Russische wijze. Daarvan zijn propaganda, nepnieuws, stoken in andere landen en trollen een onlosmakelijk onderdeel.
De wereld is daar al eeuwen aan gewend. Zo plachten de Britse ambassadeurs in Sint Petersburg bepaalde geheime stukken naar Londen te sturen in een code waarvan ze wisten dat die door de Russen gebroken was. Het was juist hun bedoelding dat de Ochrana de zwaar verzegelde enveloppen openstoomde om zich vervolgens door de inhoud te laten misleiden.
Vers twee is of al dat Russische gedoe met misleiding, nepnieuws en vervalsingen zo succesvol is. Op een beperkt aantal spectaculaire successen na – bijvoorbeeld die aids-leugen of de ‘Stop de neutronenbom’-actie – hebben de Russische inspanningen op het gebied van desinformatie en onrust zaaien nooit veel meer betekend dan een irritatiefactor.
Ook voor Nederland mag men dit met gerust hart constateren. Daar heeft de open en de heimelijke propaganda van Rusland uitsluitend vat gekregen op gelovigen en aanhangers, communisten in de tijd van de Sovjet Unie, populistische stokebranden nu. Zij zien in Poetin de antiliberale krachtfiguur die zijn land van vreemde smetten vrij houdt.
Verdacht maken Het is interessant om te zien hoe men in hun hoek reageert op de berichtgeving in de NRC. Men probeert die verdacht te maken of de aandacht van de lezer te richten op andere zaken. GeenStijl gaf daar op maandagochtend meteen al een treffend staaltje van weg https://www.geenstijl.nl/5142947/flutonderzoekje/. Redacteur Mosterd maakt het artikel belachelijk en begint vervolgens over de vertrouwde bêtes noires van het in de uitverkoop staande weblog, zoals Tunahan Kuzu of Leo Lucassen. Sterverslaggever van de Telegraaf Wierd Duk was volgens de NRC vatbaar was voor de verleidingen uit de hoek van Russische trollen. Hij reageert op Twitter als volgt:
"Begrijp ik het nou goed, volgens @nrc: er zijn Russische trollen die een paar keer per dag een anti-islam tweet sturen – en ik speel daar ook een rol in ofzo – en daarom plegen islamisten bloedige aanslagen met honderden doden als gevolg? Figures natuurlijk…"
Dat deed de Waarheid vroeger ook met onwelgevallige berichtgeving uit het paradijs van de arbeiders en de boeren. Voordeel: je overtuigt daar wél je eigen aanhangers en fans mee maar niemand buiten je eigen kring. Een betere tactiek zou wellicht zijn om de berichtgeving in de NRC zoveel mogelijk dood te zwijgen. Wie weet verzuipt het allemaal in een nieuwstsunami over de ontmoeting tussen Poetin en Trump of over de val van May. Dan heeft over een week of wat niemand het er meer over.
Recent onderzoek in de Verenigde Staten leert dat nepnieuws vooral aanslaat bij mensen met fanatieke meningen als dat bericht hun opvattingen bevestigt. De invloed op mensen die minder behept zijn met een monumentaal eigen gelijk, bleek daarentegen zeer betrekkelijk.
Conclusie: Gun Rusland zijn hobbies en geef het als tegenprestatie de waarheid en betrouwbare berichtgeving terug. Met alle middelen die satelliet, internet en sociale media bieden.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.