Nederlands asielbeleid: Over tot de orde van de dag?

Nu het besluit over Mauro genomen is, staat de Nederlandse samenleving voor een interessante keuze. Gaan we ons nieuw hervonden gevoel van medemenselijkheid inzetten in een breed debat over migratie en asielbeleid? Of laten we de minder mediagenieke gevallen onzichtbaar aan ons voorbijgaan, totdat we een nieuw knuffelbaar geval hebben ontdekt om een hype van te maken?

De ‘volkswil’ inzake Mauro is opmerkelijk gespleten. Eerst kiest een meerderheid van het volk voor een kabinet dat zich laat voorstaan op een uitermate streng deportatiebeleid. Vervolgens raakt 85 procent van diezelfde bevolking ontsteld wanneer blijkt wat dit beleid in de praktijk betekent. Men hoeft geen wiskundige te zijn om te zien een deel van de bevolking duidelijk niet weet wat het wil. Wat dat betreft had de verdediging van Leers & Co. bijzonder simpel kunnen zijn: “Wij doen slechts consequent wat u ons heeft opgedragen. Uw regels zijn onze regels.”

De affaire-Mauro vertoont zo een interessante parallel met het debat over dierenwelzijn. Enerzijds loopt men massaal te hoop tegen de verwaarlozing van anderhalf paard in Brinkdammerveen en eist men dierenpolitie. Anderzijds gaat de structurele marteling van miljoenen dieren gewoon door. Eisen dat Mauro moet blijven zonder daarbij het asielbeleid ter discussie te stellen, is net zoiets als ageren tegen de bio-industrie, maar wel kiloknallers blijven kopen.

Deze gespletenheid lijkt te liggen in de verschillende wijze waarop we over het individuele geval en het beleid als geheel praten. Bij Mauro (en eerder bij Sahar) wordt het debat gevoerd in termen van rechtvaardigheid, menselijkheid en sympathie, tegenover de eenduidige toepassing van de wet. Het immigratiedebat als geheel drukken we echter al sinds enige tijd uit in termen van vermeende dreiging, bescherming en ‘volkszuiverheid’, versus internationale verantwoordelijkheid en economisch nut.

Beide discussies gebruiken dus een volledig andere taal en spelen zich zo af in totaal andere arena’s. Dat bleek zelfs uit de wensen van de Mauro-beschermers. Geen herziening van het asielbeleid, geen discussie over de rechtvaardigheid van de huidige aanpak, maar hooguit een vraag om de discretionaire bevoegdheid ruim in te zetten. Zelfs tegenstanders van Leers erkenden zo de uitzonderlijkheid van dit geval, door hun roep om rechtvaardigheid en menselijkheid ten hoogste op een beperkte groep asielzoekers van toepassing te verklaren. Maar het creëren van uitzondering schept meteen grenzen. Door mededogen op één persoon of groep van toepassing te verklaren, geven we aan dat anderen dat blijkbaar niet verdienen.

Structureel beleid en het individuele leed zijn niet van elkaar los te koppelen. Het geeft geen pas voor de ’85 procent’ om morele verontwaardiging over een knuffelbaar geval tentoon te spreiden, terwijl ze tegelijkertijd een ‘wir haben es nicht gewusst’ uitspreekt over de onzichtbare meerderheid. Laten we dus consequent zijn, en onze asielpolitiek beoordelen met dezelfde criteria als het geval van Mauro.

Als 85% van de bevolking daadwerkelijk geeft om menselijkheid en rechtvaardigheid, hoeven we niet bang te zijn voor precedenten en pardons. We kunnen kiezen voor een immigratiebeleid dat rechtvaardig is in plaats van restrictief en asielzoekers langs een menselijke maatstaf legt in plaats van turfjes op het immigratiequotum. Of we kunnen Leers over laten gaan tot de orde van de dag, de onzichtbare Mauro’s laten deporteren en pas weer in het geweer komen als iemand knuffelbaar en mediageniek genoeg is om ons gevoel van menselijkheid wakker te schudden.