Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Nee wint omdat Ja zwijgt

  •  
07-04-2016
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
112 keer bekeken
  •  
25672000894_564bd7d7a9_o

© cc-foto: Sebastiaan ter Burg. Stemlokaal Utrecht Centraal Referendum over de associatieovereenkomst EU-Oekraïne.

De uitslag toont wederom dat de populistische stem twintig procent van de kiezers weet te lokken en daarmee steevast wint
Om het kwaad te laten winnen, hoeven goede mensen alleen maar niks te doen. Die populaire wijsheid deed zich gisteren weer gelden. Het Nee-kamp kon winnen, niet omdat het Ja-kamp uit minder mensen bestaat maar omdat het allerbelabberst georganiseerd was. Of liever gezegd, niet georganiseerd. En dat kan je van het Nee-kamp niet zeggen. Een malloot met een matrozenpet is misschien een malloot maar het is ook een symbool. Het Ja-kamp had niet eens een symbool, die hadden radiospotjes met de cryptografische boodschap ‘Ben je tegen Poetin, stem dan voor’.
Allereerst is er de verdeeldheid in het Ja-kamp waardoor die kiezers twee opties hadden: Voor stemmen of thuisblijven en zo het referendum ongeldig te laten verklaren. Dat laatste is natuurlijk de op het eerste gezicht meest aantrekkelijke mogelijkheid. ‘O ik doe niks en dan win ik toch.’ Het lijkt op de reclame van een listige loterij ‘U bent nu al winnaar’. Maar daar weet je van dat het niet klopt: je moet uiteindelijk toch altijd wel iets doen en/of je wint niks.
Mij lijkt die wegblijf-strategie overigens dodelijk want je gunt de tegenpartij dan gewoon bij voorbaat een overwinning. Stel dat alle Ja-stemmers thuis waren gebleven. Dan was de opkomst twintig procent geweest met een honderd procent Nee-uitslag. Was dat een echte zege voor Ja geweest? Lijkt me niet.
De uitslag toont weer eens aan dat de populistische stem ongeveer twintig procent van de kiezers weet te lokken. Dat zie je ook bij gewone verkiezingen. De vraag is niet of dat veel of weinig is, de vraag is hoe het kan dat deze minderheid voortdurend de dienst uit maakt en het debat weet te bepalen. Want dat doen ze. Niet alleen bij de uitslag. In de media voerden ze de boventoon. Vrijdagavond werd er bij Pauw aan tafel gediscussieerd en klonk de Ja-stem zo zacht dat je vanzelf aan de volumeknop van je tv ging draaien om hem nog te kunnen horen.
Die situatie doet zich niet alleen voor bij dit referendum. De afgelopen vijfien jaar weet de populistische stem steeds het hardst te klinken. Kijk maar naar het debat over vluchtelingen. Het aantal mensen dat zich inzet voor vluchtelingen overstijgt het aantal demonstrerende haters vele malen maar het geluid van de laatsten klinkt zo luid en nadrukkelijk dat het in de beeldvorming andersom lijkt.
Een verklaring voor dat overwicht van de populisten is dat de anti-populistische stem zich al snel ongemakkelijk voelt bij het echt maken van keuzes en zich in ieder geval niet graag uit lijkt te spreken. Dat is volgens mij gevoed door wat ik het BKB-denken noem, naar het populaire campagnebureau dat politiek reduceert tot een spannend gezelschapsspel ontdaan van iedere inhoud. De ideologische veren zijn afgeschud, met als resultaat dat als het klimaat tegenzit je rillend in de kou staat met alleen maar een gevoel over rechtvaardigheid en weinig verbale weerbaarheid.
Het is tegelijkertijd ook niet vreemd. Vaak is het verstandiger om confrontaties uit de weg te gaan en te werken aan compromissen. Polderen, daarmee bespaar je jezelf en anderen veelal een hoop ellende. Maar politiek is ergens voor staan, daar voor opkomen, zoveel mogelijk mensen mobiliseren en niet bang zijn voor conflicten. Het Nee-kamp is daar met ouderwetse creatieve actiemethodes veel succesvoller in dan het Ja-kamp met al z’n aan het bureau bedachte campagnestrategiën.
Bij het Ja-kamp was de strategische vraag of er sowieso campagne gevoerd moest worden. Een lange campagne zou het Nee-kamp altijd in de kaart spelen, luidde de gedachte, want die willen immers zoveel mogelijk aandacht genereren. Ik ben zelf ook meegegaan in die redenatie maar daar uiteindelijk van teruggekomen. Het Ja-kamp heeft naar mijn mening betere argumenten en er is geen enkele reden die voor je te houden. Democratie houdt ook in mensen dat je mensen wijzer moet maken.
Het Nee-kamp had het inhoudelijk gemakkelijker. Een lastig verdrag over een onbekend land met een twijfelachtige reputatie. Plus dat ze het principe toepasten van ‘zeg maar nee, dan krijg je er twee’: het ging ze niet alleen om Oekraïne maar ook om Nederland uit de EU. Voor dat laatste is geen meerderheid te vinden maar ze hebben er toch mee weten te winnen. Denk niet dat het ze nooit zal lukken hun doel te bereiken. Dit referendum bewijst het tegendeel.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.