Niemand mag slapend rijk worden van de energietransitie

De installatie- en energiesectoren hebben een plan verzonnen om slapend rijk te worden. Het wordt burgers onmogelijk gemaakt om hun klassieke cv-ketel op aardgas door een dito exemplaar te vervangen. In plaats daarvan moeten zij een vervanger laten installeren die heel weinig of geen aardgas gebruikt. Aanschafprijs vanaf zesduizend euro. Hoe financieren zij dat? Ze betalen de investering af met wat zij anders zouden overhouden aan het feit dat zij nu een veel lagere energierekening betalen. Ook de overheid schiet er bij in want nu ontvangt ze veel minder energiebelasting, al is dat met een verhoging natuurlijk recht te trekken en wij weten hoe onze rechtse regeerders van accijnsachtige heffingen houden die voor arm en rijk even hard aankomen. De kans op extra verhogingen is trouwens groot om de burger te stimuleren zijn cv-ketel de deur uit te doen.

De lening wordt gekoppeld aan de woning en niet aan de bewoner zodat de verplichting met de verkoop van het huis meegaat. Dat zal de prijs van zo’n woning beïnvloeden. Tegen de tijd dat de lening is afbetaald, zal de warmtepomp of de hybride-installatie wel  versleten zijn of verouderd en in de ban gedaan. Dan kan het hele spel opnieuw beginnen. Het is een slim plan want het voelt aan alsof het voor de burgers gratis is. Zij lijken immers geen extra kosten te maken. Inderdaad, maar de voordelen van een energietransitie worden hen slim ontfutseld.

Geen gek idee Toch is dit in principe geen gek idee. De burgers zullen met elkaar hoe dan ook de energietransitie moeten betalen. Alleen is het ongeluk dat de Groningers en daarmee onze maatschappij getroffen heeft, buitengewoon lucratief voor een paar economische sectoren onder wie de installatiebedrijven en zelfs de Gasunie. Te lucratief. Die hebben door het decennia lang verkopen en installeren van klassieke verwarmingsketels bijgedragen aan de de huidige crisis. Onbedoeld en zonder het te beseffen maar dat doet er in dit geval niet toe. Ze hoeven daarvoor niet te worden gestraft maar ze hoeven er ook geen beloning voor te ontvangen.

Gelukkig heeft de overheid de middelen in handen om voor gerechtigheid te zorgen. Die stammen allebei uit oorlogssituaties, maar je zou de energiecrisis waarin wij ons bevinden daarmee gelijk kunnen stellen. Wij zijn immers gedwongen een gigantisch probleem onmiddellijk op te lossen zonder naar de kosten te kijken.

Tijdens de eerste wereldoorlog vond in Nederland de liberale minister Treub een oorlogswinstbelasting uit om bedrijven te treffen die dankzij de exceptionele economische omstandigheden onevenredig veel winsten binnenharkten. De Verenigde Staten hadden in de Tweede Wereldoorlog een vergelijkbare regeling. Bedrijven raakten hun extra door de oorlog gemaakte winsten voor het grootste deel weer kwijt. Dat doen we ook met de installatie- en de energiesector. Ze mogen best goed verdienen maar het mag niet lijken op oorlogswinst.

Compensatie Dat is één. Er is een tweede mogelijkheid om de sterkste schouders de zwaarste lasten te laten dragen. Dat idee komt uit Duitsland en het heet Lastenausgleich. In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog moesten alle Duitsers een extra belasting betalen. Met de opbrengst daarvan werden de medeburgers met oorlogsschade, bijvoorbeeld een platgebombardeerd huis, gecompenseerd. Met behulp van zo’n extra belasting naar daadkracht zou het mogelijk zijn om de nieuwe installaties te subsidiëren zodat de leningen lager uitvallen. De overheid heeft meteen veel geld nodig. Zij zou dat binnen kunnen krijgen door het uitschrijven van een grote obligatielening die ook de kleine man en vrouw in staat stelt om hun spaarcentjes voor zich te laten werken. Zo is de bouw van sociale woningen in de jaren vijftig ook voor een belangrijk gedeelte gefinancierd. Je zag advertenties in de krant staan voor zulke obligaties: prachtig sinterklaascadeau voor de kleinkinderen en op den duur kreeg je er het dubbele voor terug.

De overheid heeft die grote bedragen snel nodig om niet over drie jaar maar nog in 2018 met de transitie te beginnen. Als nu je cv-installatie het begeeft, zou je al in de nieuwe termen horen te vallen in plaats van dat je gedwongen bent iets aan te schaffen dat binnenkort in feite verboden wordt. Als de nieuwe installaties gesubsidieerd worden, kan de aflossing lager zijn waardoor de burgers meteen een deel van de besparingen op hun rekening zien. Vooral als het nu mogelijk wordt om renteloze leningen te verstrekken.

Het plan van de energie- en installatiesector is een goede aanzet maar het halve verhaal.