Niet groen kunnen of willen doen

“Marie-Claire, mooi verhaal, maar ‘groen’ kunnen eten en leven zoals jij doet, is alleen weggelegd voor mensen met wat geld (….) met Mees en Sterre in de baboebakfiets op weg naar de peperdure ecologische winkel.” Dit citaat weerspiegelde de teneur van een aantal reacties op het artikel “Elke dag vlees” van Marie-Claire van den Berg op deze site, waarin ze beschrijft hoe ze van iemand met een weinig bewuste levenswijze veranderde in een uiterst milieubewuste koper en eter.

Ik twijfel niet aan de oprechtheid van de reageerder van het bovenstaande citaat. Mevrouw Van der Berg verkiest haar milieuvriendelijke leven vrij ver door te voeren, en dat is inderdaad niet voor iedereen weggelegd. Maar het is ook een dijk van een frame. Milieu- en maatschappijbewust leven wordt hier weggezet als een linkse hobby van een grachtengordelelite met teveel geld, zonder enig bewustzijn van de noden van “gewone mensen”. Desbetreffende hobby ligt dus buiten bereik, en is by association eigenlijk toch al verdacht – allemaal mogelijkheden om het eigen gebrek aan inspanning te rechtvaardigen.

Mijn ervaring is echter dat milieu- en maatschappijbewust consumeren absoluut niet is voorbehouden aan mensen met een gevulde beurs: mijn zuster is een doodgewone docent met een doodgewone hypotheek, maar koopt als de cashflow het toestaat wel degelijk biologisch vlees; een zzp-collega doet ondanks haar lage inkomen toch haar uiterste best om verantwoord te kopen en ondergetekende schippert erop los tussen ’s lands grootste grutter, de natuurwinkel en de Turkse winkel op de hoek. En nee, ook mijn inkomen is niet bepaald hoog. Ieder heeft de mogelijkheid te doen wat binnen zijn leven en zijn budget past.

Een ander reageerder verklaarde zichzelf ongeveer “genezen” van milieubewust consumeren toen hij de prijzen bij de biologisch slager zag. Biologisch vlees is inderdaad flink aan de prijs. Maar het aanhalen van het voorbeeld van biologisch vlees en enkel daarop gaan schieten is ook vertekenend – en grenst zelfs aan een stropopredenering: je maakt een karikatuur van datgene wat je wilt aanvallen en maakt niet de werkelijkheid, maar die karikatuur tot doelwit. Want er zijn ontzettend veel andere biologische of anderszins verantwoorde producten die lang niet zo prijzig zijn als biologisch vlees, zeker niet nominaal: een biologisch pakje boter scheelt maar een paar dubbeltjes. Een kilo biologische kip is schrikken – maar je kunt bij ’s lands grootste super ook kiezen voor scharrelkip; het verschil in prijs met de normale (sic!) plofkip is daarbij veel minder groot. En als je dat nog te duur is, koop je biologische melk, fairtrade koffiepads of een biologische zak uien. Die liggen qua prijs binnen bijna ieders bereik.

Natuurlijk zijn er mensen die ook dat echt niet kunnen betalen: iemand in de bijstand geeft terecht prioriteit aan de duurzaamheid van zijn eigen portemonnee, en ook als je anderszins een laag inkomen hebt, is de ruimte er niet altijd. Maar verreweg de meeste mensen hebben niet zo’n heel laag inkomen. Het grootste deel van de Nederlandse bevolking cirkelt rond modaal en hoe je het ook wendt of keert, dat is beslist niet arm. Dan riekt het niet meer naar niet kunnen, maar naar niet willen: je hebt het er eigenlijk gewoon niet voor over. Dat is natuurlijk je goed recht – maar wees dan tenminste zo eerlijk daar geen fabeltjes aan te verbinden.

Lees ook het artikel van Marie-Claire van den Berg op Joop: Elke dag vlees