Nieuwspraak bij de publieke omroep

Hedenochtend bereikte mij het nieuws dat Nederland 1, weldra door het leven zal gaan als NPO. Natuurlijk hoop ik dat het een grap is. Nederland 1 dat de NPO wordt. De NPO: even op Google kijken en je ziet daar een postduivenorganisatie en een ouderenorganisatie met exact dezelfde naam.

Laat ik er maar van uitgaan dat het dus een grapje is. Dat op 1 april 2013 in het nieuws gezegd zal worden: “gekkies, dat zouden we toch niet doen, Nederland 1 vervangen voor een ridicule afkorting. We hebben u gepiepeld.”

Mocht het geen grap blijken, dan is het misschien wel wijs om er nu –stante pede- alsnog een grap van te maken. De wereld gedijt namelijk niet goed met al die afkortingen.

Vrijwel meteen schieten mijn gedachten naar 1984 van George Orwell. Voor wie het boek niet las, lezen. Het boek gaat over het individu dat ondergeschikt is gemaakt aan een totalitair regime. Een must om te lezen en zodoende begrijpelijk dat ik het op de havo onder mijn neus geschoven kreeg. Mijn gedachten schoten deze ochtend naar dit pareltje in mijn boekenkast.

Orwells 1984. Zonder een heel verhaal, de thematiek en structuur van 1984 uit de doeken te doen, wil ik u wel zeggen dat in de wereld van de hoofdpersoon een nieuwe taal gebezigd wordt. Nieuwspraak. Nieuwspraak is een extreem gecomprimeerde variant van de gesproken taal met als doel alle negatieve klanken weg te halen uit de taal en zodoende slechte gedachten uit te bannen. In die taal: Misdenk.

Wat mij verontrust deze ochtend is dat er klaarblijkelijk mensen zijn die het gevoel hebben met een zoveelste afkorting de wereld een beetje beter te maken. Hen wil ik zeggen dat dit niet het geval is. Het is een verloedering van de taal. Een ondermijning van de mensen die de taal gebruiken.

Een aantal jaren werkte ik op een kantoor dat om de haverklap een nieuwe afkorting introduceerde voor iets dat al een afkorting had. Uiteindelijk kwam er toch maar een lijst, die alle afkortingen de juiste naam gaf. Pas bij die namen, volledig uitgeschreven, kreeg je zicht op hoe deze organisatie te werk ging, hoe deze in elkaar zat. Zo is het nu ook bij de NPO. Nederland 1, 2 en 3 zijn duidelijke namen. Ze slaan ergens op. Ze refereren aan het land waarin wij wonen. Het is een makkelijke, begrijpelijke naam. Nederland 1 geeft je een gevoel. Het is een duidelijke afrastering, een heldere duiding. Laat dat alsjeblieft voor wat het is.

Een land vol afkortingen. UWV, ZKH WA, NPO, NIPO, CITO en alle anderen zorgen voor een uitholling van de taal. Langzaam maar zeker bekruipt mij het gevoel dat de hele zwik aan afkortingen het gevoel van ‘echte’ woorden weghalen. Dat afkortingen het individu afbreken, omdat bij elke nieuwe afkorting een stukje van ons wordt weggenomen –totdat wij gevoelloos brieven ondertekenen met dhr. B.G. te NL, te EU of de letters van uw eigen naam.

In die angst leef ik verder, tot 1 april 2013, waar ik met alle wil van de wereld, hoop op een goede grap. Of is dat misdenk?