Noodfonds eurozone sneller uitgebreid?

“Extra hefboomwerking op € 440 mrd van EFSF in de maak; Duitsland wil eerder permanent stabiliteitsmechanisme.” Met deze informatie opent een artikel in het Financieele Dagblad van 26 september 2011. Hefboomwerking betekent dat op iedere euro ‘eigen geld’ meerdere euro’s geleend worden door het EFSF en straks het ESM. Met andere woorden, het Europees Stabiliteit Mechanisme, dat fungeert als een bedrijf met vennootschapsstructuur, heeft als ‘eigen vermogen’ de kapitaalstortingen, die worden geleverd door de zeventien euro lidstaten. Behalve dat kapitaal, volgens het verdrag € 700 miljard, wil het stabiliteitsmechanisme geld lenen bij de Europese Centrale Bank en eventueel ook nog beleggers interesseren om geld te lenen aan het fonds.

Waarom deze plotselinge haast? Officieel gaat het erom, dat de onrust op de financiële markten snel moet worden bezworen, omdat men vreest voor ernstige gevolgen wereldwijd door de eurocrisis. Maar toch, op 11 juli 2011 werd het ESM verdrag getekend door zeventien ministers van financiën van de eurolanden en het ESM zou na ratificatie door de parlementen van de eurolanden in 2013 de taken overnemen van het EFSF noodfonds, dat al in werking is. Kennelijk vond men tweeënhalve maand geleden nog dat de ruimte er was voor dit tijdpad.

Maar, aldus het artikel in het FD: Inmiddels neemt ook de aandrang toe om de EFSF versneld om te bouwen tot het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) van €500 mrd, dat nu pas is voorzien voor 2013. Vooral in Duitsland gaan steeds meer stemmen op om het ESM naar voren te halen en zo een steviger fundament onder de reddingsoperaties voor landen en banken te leggen.

Vooral in Duitsland? Dat is dus uitgerekend het land, waar de meeste protestgeluiden worden gehoord tegen het ESM verdrag.

Maar nee de Duitse minister Schäuble verklaarde in Washington op 24 september 2011: “De EFSF is een voorlopige oplossing en we willen zo snel mogelijk een definitieve oplossing. Het zal een heel andere, duurzame, stabiliserende en vertrouwenwekkende functie krijgen.”

Ook wordt voorgehouden, dat versnelde invoering van het ESM de druk op de financiën van de lidstaten zal verlagen: In een document dat in Washington circuleerde, wordt uitgelegd dat versnelde inwerkingtreding van het ESM de inbreng en dus schuld van donorlanden als Duitsland en Nederland met ten minste €38,5 mrd zou reduceren ten opzichte van de EFSF. Alleen al voor Duitsland zou het om minimaal €11,5 mrd minder gaan, dankzij de ‘meer efficiënte financieringsstructuur’ van het ESM. Dat krijgt een groter eigen vermogen dan de EFSF, dat op garanties wordt gefinancierd.

Vreemd, als versnelde invoering van het ESM zo gunstig is, waarom werd er dan niet al in juli over het eerste kwartaal van 2012 zijn gesproken in plaats van 2013? Zou het te maken kunnen hebben met de ratificatieprocedure, die in de zeventien parlementen van de eurolanden moet worden gevolgd? Het is toch opvallend hoe summier de informatie is geweest naar de burgers van de eurolanden over dit ESM verdrag. Vooral gelet op het zeer verstrekkende karakter van het verdrag en de toekomstige positie van het ESM in Europa was uitgebreide informatie op zijn plaats zijn geweest.

Het FD: Deze week worden de verschillende opties verder bestudeerd en uitgewerkt. Volgende week komen de ministers van financiën van de EU bijeen in Luxemburg. De eurolanden kregen dit weekeinde opnieuw van alle kanten vermaningen om snel door te pakken in de schuldencrisis en vooral de EFSF te versterken.

Een suggestie is om de EFSF en het ESM als bank te laten fungeren en daardoor onbeperkte toegang te geven tot de kredietlijnen van de ECB. De haviken in Frankfurt hebben dat tot nu toe afgewezen omdat het indirect tot financiering van overheidstekorten zou leiden, wat de ECB volgens het verdrag niet mag. Buiten Europa wordt die dogmatische opstelling van de ECB steeds openlijker gehekeld.

De Amerikaanse minister van financiën, Timothy Geithner, riep overheden en ECB op om meer te doen om “de dreiging van een waterval van faillissementen, bankruns en catastrofale risico’s van tafel te halen”. Volgens het hoofd Europa van het IMF, Antonio Borges, is het belangrijk dat er een combinatie komt van ECB en EFSF. “De ECB is de enige die de markt echt kan afschrikken”, aldus Borges. Europa heeft volgens hem weinig tijd meer om de crisis op te lossen.

Op 10 maart 2009 sprak de voorzitter van de Federal Reserve Ben Bernanke in een toespraak voor het Council of Foreign Affairs de volgende woorden:  “We have banks and insurance companies that have subsidiaries in 100 or 120 countries, and there are so many jurisdictions, that dealing with problems in one of those companies is extraordinarily complicated. In order to do that successfully, we need to have agreements, conventions, that will help us work across jurisdictions in an effective and cooperative way.”

Het ESM verdrag is een product van de gedachte die door Bernanke werd uitgesproken en die leeft bij de multinationale banken en bedrijven. Jurisdicties of rechtsgebieden zijn hinderpalen in het streven om te komen tot ‘een overkoepelende financiële autoriteit met vergaande nieuwe regulerende bevoegdheden’, zoals Bernanke het in bovengenoemde toespraak formuleerde. Dus waarom de plotselinge haast met het ESM? Omdat dit vehikel geen product is van democratische besluitvorming, maar van bankiers die menen dat financiële stabiliteit en hun ordening van geld en economie het allerhoogste goed is,  waarvoor alles moet wijken, ook de democratie.

In het Europees Stabiliteit Mechanisme moet volgens specialisten door de eurolanden een kapitaal worden gestort van 3.000 miljard euro. Ruim vier keer zo veel als het startkapitaal van het ESM. Dit bedrag, zeggen specialisten is nodig om de financiële stabiliteit effectief te kunnen herstellen. En de rekening van het herstellen van die financiële stabiliteit wordt linksom of rechtsom aan de burgers gepresenteerd in de vorm van werkloosheid, overheidsbezuinigingen en –helaas meneer De Jager, we willen het niet, maar ontkomen er niet aan- hogere belastingen.

Binnenkort zal er waarschijnlijk een amendement worden aangenomen op het ESM verdrag, waarin de datum van invoering wordt vervroegd met een jaar. De parlementsleden van de zeventien eurolanden zullen onder druk worden gezet om het ESM verdrag snel en probleemloos te ratificeren. Als ze dat niet doen, dan wordt de economie in groot gevaar gebracht en is er de onmiddellijke dreiging van een waterval van faillissementen, bankruns en catastrofale risico’s. En die verantwoordelijkheid wil toch geen enkel gewetensvol parlementslid zich op de hals halen? 

Als de eurolanden door de bocht zijn, dan is de vraag: wie volgt? Het Verenigd Koninkrijk, Japan, de Verenigde Staten. Alle drie landen hebben minstens zo grote problemen als de eurolanden op hun bord liggen. Het leuke van de eurocrisis is voor deze landen dat de aandacht even van hun eigen problemen is afgeleid. Maar de overkoepelende financiële autoriteit is er niet met het ESM. Dat is een stap in de goede richting. De rest zal volgen. Op naar de ‘nieuwe’ ordening van de bankiers. 

Lees en teken ook de petitie ‘Geen ESM-verdrag’