Nu moeten we eindelijk naar de Indianen luisteren

Afgelopen week presenteerde het VN-biodiversiteitspanel IPBES een omvangrijk wetenschappelijk rapport over de stand van onze aarde. Zo’n 150 wetenschappers uit 50 landen trokken schokkende conclusies: van de circa acht miljoen planten- en diersoorten op aarde worden een miljoen de komende decennia met uitsterven bedreigd. Het tempo van uitsterven ligt tientallen tot honderden keren hoger dan gemiddeld in de laatste 10 miljoen jaar. De plasticvervuiling is sinds 1980 vertienvoudigd. Jaarlijks komen 300 tot 400 miljoen ton zware metalen en andere giftige stoffen in het milieu terecht. Oorzaken zijn de onverzadigbare landhonger van de mens, het exploiteren van de natuur, overbevissing, houtkap, het overbrengen van planten- en diersoorten naar plekken waar ze niet thuishoren, kortom: destructief menselijk ingrijpen. De conclusies van de IPBES-wetenschappers zijn behalve schokkend ook helder: als we zo doorgaan is het afgelopen met de leefbaarheid van onze planeet.

Nieuw paradigma De conclusie als lezers en beleidsmakers zou ook helder moeten zijn: we moeten onze leefwijze radicaal veranderen als we willen dat de planeet en dus de mensheid overleven. “Zuiniger op de natuur zijn”, zoals sommigen commentatoren optekenden, lijkt onvoldoende. We hebben een nieuw paradigma nodig.

Afgelopen jaar trok ik naar het land van de Sioux indianen om onderzoek te doen voor mijn boek ‘Veerkracht, Indianen van nu over de wereld van morgen’. De Sioux van het Standing Rock-indianenreservaat waren degenen die zich fel hadden verzet tegen de aanleg van de Dakota Access oliepijpleiding, DAPL, door hun land. Het bijzondere van deze ‘waterbeschermers’ was dat hun verzet niet zomaar één van de vele indiaanse protesten tegen het schenden van hun rechten was. Standing Rock groeide uit tot een nationale en zelfs internationale beweging. Honderden stammen sloten zich bij de Standing Rock Sioux aan, maar ook niet-indianen: milieuactivisten, de dochters Obama, Neil Young, Kate Perry, Naomi Klein, Leonardo di Caprio en ga zo maar door. Zelfs in Nederland leefde Standing Rock: er werden boycotacties tegen de investeerders ABN-AMRO en ING opgezet, er verrezen tipi’s uit solidariteit en de Sioux haalden de opening van het 8-uur journaal.

Daar bij Standing Rock vroeg ik de hoofdrolspelers wat er achter de protesten zat; waarom indianen hun leven wilden geven om een oliepijplijn tegen te houden. Eén van hen, stamhoofd Dave Archambault II, Dappere Vos, vertelde me:

Leider van de American Indian Movement Bill Means voegde daaraan toe:

Exploitatie Indianen werden lang beschouwd als onderontwikkeld of wat dommig, getuige onze eigen Klukkluk, de ‘misschiet-indiaan’ van Pipo de Clown. Of op z’n best als primitievelingen met romantische ideeën over Moeder Aarde. Maar nu wij met ons op exploitatie gebaseerde model gaan inzien dat we tegen onze eigen grenzen aanlopen, blijkt de indiaanse filosofie helemaal niet zo primitief. Sterker nog: de 150 internationale wetenschappers kwamen na drie jaar onderzoek tot de conclusie dat “alles met elkaar verbonden is”. En dat is nou net wat indianen ons al eeuwen proberen duidelijk te maken.

Een beetje bijsturen binnen het bestaande model zal onvoldoende zijn. Wij moeten naar een nieuw paradigma, en laten we daarvoor inspiratie putten uit de traditionele indiaanse zienswijze. Want wat er nu gebeurt met de planeet, om toch maar met Klukkluk te spreken, “dat zijn van de gekke”.