Oliebollen voor Reuma: de chaos van ons wereldbeeld

Er was een tijd dat het geloof alles samenbracht. In één overzichtelijk pakket kwam zorg, ethiek, verantwoordelijkheid en macht bijeen. Je kon daar direct mee aan de slag. Gewoon naar de kerk, goed luisteren en doen wat er wordt gevraagd.

Vandaag is er geen gemeenschap meer rond idealen of waarden, maar hebben we opwinding over issues. De stemwijzer vraagt niet naar wat je denkt over goed en kwaad, maar naar je mening over losse onderwerpen. En elk onderwerp of vraagstuk heeft wel een eigen organisatie of belangengroep met een eigen gevoel, stijl en sfeer. Dat is natuurlijk prima.

Zo zag ik deze actie: Oliebollen tegen Reuma. Wat sympathiek. Ik vroeg me af: wat is reuma eigenlijk? Een ontstekingsziekte. Ah. En hoe kun je het beste ontstekingen in je lichaam remmen? Daar zijn experts het allemaal over eens: eet minder slechte vetten, zoals gefrituurde zaken. Pas op met suiker. En eet geen snelle koolhydraten, zoals in wit meel.

Behalve oliebollen kopen tegen/voor reuma, kun je altijd wel een clubje vinden die iets doet wat bij je past. Meer ruimte voor experimentele kunst? Rustiger rijden op de weg? Een groter bewustzijn van de schoonheid van de natuur? Meer aandacht voor kinderen van vluchtelingen? Het kan allemaal, en dat is geweldig, Niets mis mee. Maar het is ook vreselijk veel. Het een is nog urgenter dan het andere. Organisaties vissen in zelfde vijver, in competitie voor onze donatie of een handtekening op een petitie. De wereld wordt ons opgediend als losse hapjes; soms zoet of pittig, maar zonder context of verband.

We besteden uren per dag aan nieuws en vermaak die ons overvoert met snacks. Het is een extreme, onoverzichtelijke werkelijkheid die we krijgen toegediend. Teveel zout, teveel suiker. We wennen eraan dat het bestaan slecht, onveilig en vol rampen is. Er is altijd wel iets naars aan de hand. Soms doneren we. Maar het is niet hier en we spelen zelf geen rol.

De wereld smacht naar samenhang en overzicht. Maar hoe vind je die als allergisch bent voor symplificaties of complottheorieën? Er zijn weinig boeken die uitleggen hoe de wereld werkt. Wat helpt is vertraging. Tijd tussen waarneming en oordeel. Tijd tussen observatie en interpretatie. Ruimte waarin ideeën en gedachten kunnen rondzingen. Ruimte voor toevalligheden en soms een gelukje.

Kunst helpt soms om even stil te staan. Een concert duurt zolang het duurt. Een dans of theaterstuk voert je mee in een eigen tempo en verkent de wereld achter de oppervlakte. Veel kunstprofessionals sluiten zich op in een eigen domein. Dan kun je soms, met een toegangsbewijs, kijken of luisteren naar iets bijzonders. Dat kan mooi zijn, maar laat de wereld bijna ongemoeid. Er zijn echter steeds meer kunstenaars die juist midden in de wereld werken. Zij vullen niet onze blik, maar openen onze ogen. Zij creëren ontmoetingen en vertraging, daar waar de samenleving uit de bocht kan vliegen. Zo scheppen ze verbanden die niet altijd logisch zijn maar wel kans bieden op een wonder.