Olijven plukken in Palestina

Elk jaar in oktober vindt in Palestina de olijfoogst plaats. Palestijnse families die een stukje land bezitten of olijfbomen in de tuin hebben staan, zijn met het hele gezin druk bezig om de oogst binnen te halen. De lunch wordt op het veld gegeten, er wordt veel gelachen en er worden verhalen verteld over vroeger door de ouderen in het gezelschap.

Als het even stil valt, hoor je het geluid van de olijven die plok-plok vallen op de plastic zeilen die onder de olijfboom liggen. De ervaren olijfplukkers houden aan de bovenkant een olijftak vast en risten met hun vingers de olijven naar beneden. Als de boom leeg is, worden alle olijven die op het zeil liggen in grote zakken verzameld. Die worden naar de olijfpers gebracht.

Export Bij de olijfpers worden de zakken gewogen. In een speciale machine worden de olijven geschud en de takjes en blaadjes van de olijven gescheiden en daarna worden de olijven geperst. De olijfolie komt in een dunne heldere groene straal uit de pers en wordt opgevangen in plastic jerrycans. Veel families gebruiken de olijfolie zelf thuis in de keuken. In bijna elk Palestijns gerecht wordt olijfolie gebruikt. De olijfboeren die grotere hoeveelheden olijfolie produceren, verkopen deze op de lokale markt aan families die geen eigen olijfbomen hebben en verder wordt de olijfolie geëxporteerd. Het is het tweede export product van de Palestijnen. Het eerste export product is steen.

Oogsten soms onmogelijk De olijfoogst was altijd een vrolijke aangelegenheid waar de hele familie bij betrokken was. Maar de laatste jaren wordt de olijfoogst voor veel Palestijnen verstoord door de realiteit van de Israëlische militaire bezetting en de aanwezigheid van gewelddadige kolonisten. Palestijnse boeren wonen niet op hun landbouwgrond zoals Nederlandse boeren. Ze wonen in dorpen of steden en hun land ligt in het buitengebied. Men weet precies welk stuk land bij welke familie hoort. Soms wordt er een klein muurtje gebouwd ter afscheiding of herkenning. Omdat de Israëlische muur tegenwoordig op veel plekken de Palestijnen van hun landbouwgrond scheidt, is het voor hen moeilijk of soms onmogelijk geworden om hun oogst binnen te halen.

Elk jaar organiseert de Olijfbomencampagne van de YMCA en YWCA in Palestina een reis voor buitenlanders die mee willen helpen met de olijfoogst. Sinds 2006 heb ik elk jaar met dit programma meegedaan en inmiddels kan ik mijzelf wel een ervaren olijfplukker noemen. Dit jaar zijn er ruim 80 deelnemers uit verschillende landen. Gisteren was onze eerste olijfplukdag.

Illegaal op eigen land We hebben boer Ayman uit Bethlehem geholpen die een stuk land heeft met ruim 20 olijfbomen in een vallei vlakbij Bethlehem. Het is algemeen bekend dat uit deze vallei de beste kwaliteit olijfolie komt. We gaan elk jaar naar boer Ayman. De hele vallei is sinds een aantal jaar door de Gemeente Jeruzalem geconfisqueerd. Aan beide zijden van de vallei op de heuvels liggen Israëlische nederzettingen. Ondanks het feit dat we volgens alle kaarten in de Westbank zijn en Ayman papieren heeft uit de Ottomaanse tijd die aantonen dat hij de eigenaar van het land is, is hij nu volgens de Staat Israël in Jeruzalem. Als Palestijnse inwoner van de Westbank is het hem verboden om zonder speciale militaire vergunning in Jeruzalem te zijn. Ineens werd hij illegaal op zijn eigen land.

Ayman heeft vergunningen aangevraagd en uiteindelijk gekregen voor hem zelf, zijn moeder, zijn broer, zijn zussen en zijn schoonzus. Ze proberen zoveel mogelijk aanwezig te zijn op het land. Er staat een klein huisje dat dateert uit de Ottomaanse tijd. Dus nog vóór de stichting van de Staat Israël. Het is een huisje met één kamer. Ze kregen geen vergunning van de militaire commandant om daar een extra ruimte aan te bouwen voor een keuken of een badkamer. Toen Ayman besloot om buiten een zonnescherm aan te brengen, werd hem verteld dat hij dat weer moest afbreken, want hij had geen vergunning. Inmiddels heeft Ayman een creatieve oplossing gevonden. Hij heeft geen ruimte aangebouwd, maar een bestaande grot uitgegraven en daar extra woonruimte gecreëerd. De familie is bang dat als zij niet permanent aanwezig zijn, de kolonisten hun woning en hun land zullen overnemen.

Prikkeldraad en hekwerk Met onze groep vrijwilligers kregen wij geen toestemming om vanuit Bethlehem, waar het hotel zich bevindt, naar de vallei te rijden. Er staat een groot hek met een slot op de weg en verder is de vallei afgesloten door enorme rollen prikkeldraad en hekwerk. Vanuit de Israëlische militaire wachtpost even verderop wordt de boel in de gaten gehouden met camera’s.

We huurden daarom een bus uit Jeruzalem die ons kwam ophalen in Bethlehem en ons mee nam door de checkpoint vanuit Bethlehem richting Jeruzalem. En zo kwamen we met deze bus vanaf de andere kant de vallei in gereden. Als toerist mag je vooralsnog met je toeristenvisum overal zijn, maar je moet je soms wel in bochten wringen om er te komen!

Daar de zussen van Ayman in het buitenland zijn, de schoonzus druk is met de nieuwe baby en de moeder van Ayman te oud om in olijfbomen te klimmen, zouden hij en zijn broer de oogst niet alleen binnen kunnen halen. Zij zijn dan ook erg blij met de hulp van vrijwilligers van buitenaf.

Het was een mooie dag, niet te warm. Ik had baby Louisa ook meegenomen, in de draagzak. Haar eerste olijfplukervaring. Ze vond het prachtig. We werden nog even gevolgd door een militaire helikopter, maar anders dan voorgaande jaren kwam de commandant verder niet langsrijden in zijn jeep. We waren vóór de lunch al klaar met plukken. De rest van de middag werd besteed aan een excursie in Bethlehem.

(Voor geïnteresseerden in reizen naar de Palestijnse gebieden verwijs ik naar www.planteenolijfboom.nl waar meer informatie staat over de inleef-reis met kerst en bomen aanplanten in februari)

Kristel Letschert komt oorspronkelijk uit Utrecht, maar woont en werkt al een aantal jaar in de Palestijnse gebieden. Vanuit Beit Safafa, een Palestijns dorp aan de Israëlische kant van de muur, houdt ze voor Joop wekelijks een blog bij over wat het betekent om, getrouwd met een Palestijn, op de Westbank te wonen.