Om vijf voor twaalf moet je ál je feiten kennen

Zaterdag waarschuwde de prominente VVD-er Hans van Baalen na terugkeer uit Caïro tegen een verkiezingsoverwinning van de Moslim Broederschap. Als dat gebeurde, dan zou Europa aan zijn zuidoostelijke flank Egyptische duisternis krijgen met sharia, onderdrukking en vijandschap ten opzichte van het westen. Die avond leken de gebeurtenissen hem gelijk te geven. De websites van de grote dagbladen – Volkskrant, Telegraaf, Trouw – meldden dat in de nacht van zaterdag op zondag hevige botsingen plaats vonden tussen moslims en koptische christenen. De moslims probeerden een vrouw te pakken te krijgen die – meenden zij – in een kerk opgesloten zat omdat zij zich tot de islam bekeerd had. Er vielen acht doden en meer dan honderd gewonden. Daarmee was – althans rond tien voor tien zondagochtend – de berichtgeving volledig.

Echt waar?

De Egyptian Gazette , het Engelstalige dagblad van Caïro meldde dat het geweld uit de hoek van de salafisten kwam, de intolerante en reactionaire versie van de Islam die de staatsgodsdienst is van onze goede bondgenoten, de duizend prinsen van het Saoedische koningshuis. De aanvallen zijn volgens dit bericht uitgelokt door een kleine radicale minderheid die belang heeft bij onrust in het land en scherpe tegenstellingen tussen christenen en moslims. De berichtgeving van Al Jazeera wijst ook in die richting. 

Wij lezen bovendien hoe de groot mufti Al Gomaa christenen en moslims heeft opgeroepen om schouder aan schouder te staan. De minister president is geschokt en heeft een spoedzitting van het kabinet bijeengeroepen. En de Moslim Broeders ? Die hebben het geweld scherp veroordeeld.

De daders moeten voor het gerecht worden gebracht en de eenheid tussen kopten en moslims moet blijven bestaan.

Dit zijn nuttige en wezenlijke aanvullingen op het nieuws over het geweld tussen moslims en christenen in Caïro. Daar wordt de zaak er niet minder ernstig en zorgelijk om maar het verandert wel het perspectief.

Volgens Al Jazeera staat het verhaal over die gevangen vrouw niet alleen. Er gaan al maanden praatjes door Egypte, als zouden Kopten meisjes gevangen houden die zich tot de islam wilden bekeren. Dat is een typische stadslegende of broodje aap verhaal die je in zeer uiteenlopende varianten in heel de wereld aantreft. Het heeft ook iets broeierigs, dat van die meisjes die gevangen zitten. Er is niets van aan maar mensen willen ze graag geloven, dit soort giftige verzinsels.

Het Amerikaanse instituut Pew deed onlangs opinieonderzoek, waar de Engelstalige weekeditie van Al Ahram verslag van deed.

Daaruit bleek dat 62% van de respondenten een samenleving wensten, gebaseerd op de Koran. Vers twee is natuurlijk wat dit betekent. 31% gaf blijk van fundamentalistische inzichten en 30% sprak zich nadrukkelijk tegen het fundamentalisme uit. De overigen wisten het nog niet precies. Daarnaast genieten religieus geïnspireerde politici veel vertrouwen.

Wil ik hiermee zeggen dat de situatie genuanceerder ligt dan Van Baalen denkt of dat die gewelddadigheden minder  betekenen dan je zou denken? Zet ik de thee van de vergoelijking? Ik wil de boel niet nuanceren, ik wil wel laten zien dat de verhoudingen ingewikkelder liggen dan je ín eerste instantie denkt als je zo’n berichtje leest over een veldslag tussen christenen en moslims.

“Het is vijf voor twaalf, we moeten zorgden dat deze club in september niet de verkiezingen in Egypte wint”, zegt Van Baalen in De Telegraaf. Allemaal tot je dienst maar dan is het wel belangrijk dat je niet van een aantal oppervlakkige noties uitgaat. Dan moet je grip hebben op de totale en krankzinnige ingewikkeldheid van wat er nu in het Midden-Oosten gebeurt.  Want anders maak je waar wat je het meeste vreest: een overwinning van het fundamentalisme in het Midden-Oosten. Om vijf voor twaalf moet je ál  je feiten kennen.