Onbekend maakt onbemind

Op vrijdag 9 mei werd het adviesrapport ‘Europa in het nieuws’ gepresenteerd aan het Genootschap van Hoofdredacteuren tijdens hun jaarvergadering in Leiden. De afgelopen tijd hebben twee docenten en zes studenten (waaronder ikzelf) van de Universiteit Leiden aan dit rapport gewerkt. Er werden 32 Europa-experts geïnterviewd. De vraag was: hoe is de media-aandacht voor Europa door Nederlandse media? Ze doen hun best, maar het kan beter.

Wat mij persoonlijk het meeste opviel in het onderzoek was dat er veel gebruikt wordt gemaakt van dezelfde frames, het onderwerp Europa heel moeilijk is en dat er een groot te kort is aan Brusselse correspondenten. De uiteindelijke aanbevelingen waren: meer staf, samenwerking tussen Brusselse en Haagse redacties, voorkom het standaard frame en kijk over de grenzen hoe buitenlandse media het doen.

Clichématig basisframe Europa is complex en moeilijk uit te leggen aan de burger, vooral als je als medium maar 3 minuten de tijd hebt voor een item. Daarom wordt vaak vastgehouden aan een clichématig (en populair) basisframe dat makkelijk is over te brengen: voor of tegen Europa. Dit terwijl het issue vaak veel genuanceerder is dan simpelweg een zwart-witte tegenstelling. Natuurlijk, een verhaal wordt altijd verteld in een frame. Maar wanneer te veel wordt vastgehouden aan bepaalde frames dreigt een eenzijdige verslaggeving en kan ander belangrijk nieuws gemist worden. Ik zou zeggen: haak eens los van het populaire beeld en kijk verder dan wat ‘standaard’ is. 

Europa is saai en complex De media-aandacht voor Europa is in Nederland niet groot, zo blijkt uit het onderzoek. Je ziet het onderwerp niet vaak op de voorpagina’s staan en op televisie is het aanbod al helemaal mager. Wel is er meer media-aandacht voor Europa in aanloop naar de Europese verkiezingen, maar een niet-geïnteresseerde burger zal dit waarschijnlijk niet merken. Je kunt het de media ook niet kwalijk nemen denk ik: zij moeten de lezers, kijkers en luisteraars vasthouden.

Veel burgers vinden Europa ‘saai’. Dus als een medium heel veel Europanieuws brengt, verplaatst het publiek zich waarschijnlijk naar de concurrent. Een goed voorbeeld hiervan is het debat met Europarlementariërs dat onlangs werd gehouden door Nieuwsuur. De kijkcijfers vielen erg tegen (381.000 kijkers). 

Als je het vergelijkt met nieuws uit Den Haag is het aanbod Europees nieuws al helemaal klein. Gek, want wat in Europa gebeurt is vaak veel belangrijker dan een bepaalde uitspraak van een politicus in de Tweede Kamer. Veel dingen die Haagse politici roepen, kloppen niet eens met wat er echt in Europa gaande is. 

Correspondenten 
Ten tijde van het begin van de Eurocrisis hebben Nederlandse media drastisch bezuinigd op hun correspondenten in Brussel. Iets wat voor sommige EU-experts uit het onderzoek een onbegrijpelijke actie is geweest. Het advies is dan ook om het aantal correspondenten weer op peil te brengen, wetende dat dit voor veel redacties waarschijnlijk niet kan wegens de kosten. Door de complexiteit van Europa is het voor één correspondent bijna onmogelijk om goede gegronde verslaggeving te doen van wat er daar gebeurt. Er zijn correspondenten in Brussel die niet alleen Europa moeten verslaan, maar tegelijkertijd ook België en de NAVO. Iets wat naar mijn mening onmogelijk is om in je eentje te doen. 

Je zou kunnen stellen dat het uiteindelijke gevolg hiervan is dat burgers niet goed geïnformeerd worden over wat in Europa speelt. Jammer, want ik vraag me af hoe een burger een bewuste en overwogen Europese stem uitbrengen als hij niet actief wordt geïnformeerd. Twee respondenten uit het onderzoek durfden zelfs te stellen dat ‘mensen die anti-Europa zijn, niet goed geïnformeerd zijn over hoe Europa in elkaar zit.’ Of dat echt zo is, weet ik niet. Wel is duidelijk dat Nederlandse media roeien met de riemen die ze hebben, maar misschien moeten ze de boot een keer de andere kant opsturen. 

Volg Frances ook op Twitter