Ontwikkelingshulp op de helling

We moeten weer bezuinigen. Alsof 18 miljard aan bezuinigingen nog niet genoeg is. Vele deskundigen hebben het kabinet opgeroepen om slim te bezuinigen; investeren en hervormen. Zo adviseerden onlangs 22 topeconomen het kabinet om de woningmarkt te hervormen door de hypotheekrenteaftrek aan te pakken. Maar het kabinet kiest voor simpele korte termijn oplossingen, zoals het verhogen van de BTW en belastingverhoging en voor het afschaffen van voorzieningen als passend onderwijs en persoonsgebonden budget.

Houding partijen Bij het aantreden van dit kabinet werd reeds 800 miljoen bezuinigd op het budget voor  ontwikkelingshulp. Het CDA zei onlangs, uit monde van Kathleen Ferrier, vast te houden aan de huidige omvang van dit budget en dat verdere bezuinigingen op ontwikkelingshulp wat het CDA betreft onbespreekbaar is. De VVD gaf aan geen moeite te hebben met de omvang van het huidige budget. En de PVV wil – althans Wilders wil –, dat het budget voor de ontwikkelingshulp geheel wordt afgeschaft.

Verhagen liet onlangs nog weten dat de nieuwe bezuinigingen gepaard moeten gaan met hervormingen op de arbeidsmarkt en op de woningmarkt. In reactie op deze woorden liet Wilders weten dat het CDA al die hervormingen op haar buik kan schrijven, zolang er niet fors wordt bezuinigd op ontwikkelingshulp. De CDA-fractie maakte deze week een draai door te beweren dat bij de onderhandelingen over nieuwe bezuinigingen alle opties op tafel liggen, dus ook het budget voor ontwikkelingshulp. En als het erop aankomt, zal de VVD kiezen voor het premierschap van Rutte boven het behoud van dit budget.

Het is dus heel goed mogelijk dat de PVV/Wilders weer zijn zin krijgt, waardoor fors wordt bezuinigd op het budget voor ontwikkelingshulp. Vraag is echter moeten we dit willen als een beschaafd en welvarend land.

Nederlandse bijdrage Volgens de Europese norm en de norm van de Verenigde Naties, daterend van 1970, dienen de rijke landen tenminste 0,7% van hun Bruto Nationaal Product (BNP) beschikbaar te stellen voor ontwikkelingshulp. Nederland behoort tot top 10 van de rijkste landen ter wereld. De ontwikkelingshulp is bestemd voor arme landen waar mensen honger lijden, tekort is aan medicijnen en waar veel vluchtelingen en ontheemden onder de meest erbarmelijke omstandigheden in de vluchtelingenkampen verblijven. 

In die landen wordt niet gediscussieerd over de hoogte van de eigen bijdrage voor de gezondheidszorg of het onderwijs. Nee, veel van die mensen hebben geen eigen bijdrage, maar hun kinderen hebben wel voedsel en medicijnen nodig. Wat die kinderen ook niet hebben, is kans op een perspectief in hun leven. Over die landen hebben we het hier. Sommige van die landen zijn inderdaad corrupt. Maar de kwetsbare mensen hebben er geen schuld daaraan. Die mensen hebben hulp en steun nodig.

Voor armoedebestrijding is structurele hulp onmisbaar. De hulp mag dus niet tijdelijk zijn, maar dient voor structurele verbeteringen te zorgen. Bij ontwikkelingshulp gaat het overigens ook om een investering in onze eigen welvaart, het tegengaan van mondiale instabiliteit, crises en migratie. Nog meer bezuinigen op de ontwikkelingshulp is niet zonder gevolgen voor structurele verbeteringen, die al zijn gestart. Discussie over de wijze van besteding van dit budget is zeker zinnig. Het geld moet immers effectief en vruchtbaar worden gebruikt voor armoedebestrijding. Maar het gaat nu alleen maar over het bezuinigen. 

Keuze van het kabinet Bij de toekenning van ontwikkelingshulp heeft het kabinet enkele speerpunten geformuleerd, te weten veiligheid en rechtsorde, water, voedselzekerheid en gezondheid. Dit zijn thema’s waar Nederlandse bedrijven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen goed in zijn en waar Nederland de meeste meerwaarde kan bieden, aldus het kabinet. Al deze goede intenties van het kabinet zullen echter verloren gaan als er nog meer wordt bezuinigd op  ontwikkelingshulp.

Zoals gezegd, heeft dit kabinet het budget voor de ontwikkelingshulp al met 800 miljoen gekort. Verder heeft staatssecretaris Knapen van Buitenlandse Zaken de lijst van landen waaraan ontwikkelingshulp werd gegeven van 33 teruggebracht tot 18 landen. Tot de geschrapte landen behoren Burkina Faso en Guatemala; deze behoren tot de armste landen ter wereld. Er zijn nauwelijks Nederlandse bedrijven in deze landen. Daardoor verdient ons land vrijwel niets aan deze twee landen.

Wel heeft het kabinet een land als Jemen op de lijst opgenomen, waaraan ontwikkelingshulp wordt gegeven, en dat terwijl dit land mensenrechten op grote schaal schendt. Er zijn grote Nederlandse bedrijven als Shell in dat land actief. Hierdoor verdient Nederland goed in Jemen. Het heeft er de schijn van dat het kabinet zich bij de keuze van landen mede heeft laten leiden door economische belangen. Deze benadering verdraagt zich niet met het principe van armoedebestrijding.

Onze keuze Er zijn zaken die in feite partijpolitieke belangen overstijgen. Of we nou links of rechts zijn, of zoals het CDA van het radicale midden, zouden we het in principe over één ding eens moeten zijn. In sommige landen is ernstige armoede en uitzichtloosheid en kwetsbare mensen worden er daarvan de dupe. We kunnen ervoor kiezen om onze ogen daarvoor te sluiten of onze bijdrage te blijven leveren vanuit de overtuiging dat alle klein beetjes helpen. “Als je honderd mensen niet kunt helpen, help er dan eentje” zei Moeder Teresa.

Het is geen keuze van links, recht of midden. Het is een keuze gebaseerd op beschaving, fatsoen en medemenselijkheid. Ook de onderhandelaars in het Catshuis begrijpen dit.