Ontwikkelingslanden raken vertrouwen in Europa kwijt

Ik neem, als onderdeel van de Europese delegatie, deel aan de klimaattop in Doha en tussen ons gezegd is het tot nu toe een beetje saai. Er wordt nog geen modder naar elkaar gegooid, er zijn nog geen grote scoops en ik hoor nog geen vette roddels in de wandelgangen. Toch is er 1 onderdeel waarop deze klimaatonderhandelingen stuk kunnen lopen: klimaathulp aan ontwikkelingslanden.

De grootste slachtoffers van de negatieve effecten van klimaatverandering zijn tevens de armste mensen. Kleine eilandstaten en laagliggende landen als Bangladesh krijgen stijgende zeeniveaus voor hun kiezen wat hun heel kwetsbaar maakt voor extreme overstromingen. In Afrika en India wordt voedselzekerheid een steeds groter probleem, vanwege kleinere oogsten en extreem en onvoorspelbaar weer. In gebieden als de Amazone en Afrika kan het straks zes graden warmer zijn.

Deze arme landen beschikken niet over dezelfde middelen als rijkere landen, zoals Nederland dat de dijken kan verhogen of rivieren kan verbreden om ons te beschermen tegen stijgende zeeniveaus of overstromende rivieren. Deze arme landen zijn niet verantwoordelijk voor de klimaatverandering die zij nu meemaken, maar dragen toch voor het overgrote deel de gevolgen ervan. En daarom is het nodig dat de rijke landen een duit in het zakje doen om hen te beschermen tegen dit soort verwoestingen van hun leefomgeving.

Onhaalbaar Op de vorige klimaattop presteerde de EU boven verwachting. De samenwerking tussen de EU en de minst ontwikkelde landen leidde vorig jaar in Durban tot splitsing van het blok van ontwikkelingslanden. Opkomende economieën zoals China werden daardoor genoodzaakt in te stemmen met een toekomstig bindend klimaatakkoord dat ook voor hen geldt. Een kleine overwinning.

Hier in Doha lijkt zelfs een dergelijke kleine overwinning onhaalbaar. Op deze klimaattop werkt de EU niet samen met de armste landen en hebben de minst ontwikkelde landen zich zelfs tegen de EU gekeerd. Ze hebben er geen vertrouwen in dat de EU de nodige middelen op tafel zal leggen om klimaatverandering tegen te houden of om hun te helpen de meest dramatische gevolgen af te wenden.

Deze vertrouwensbreuk is begrijpelijk. De EU als geheel is met lege handen aan de onderhandelingstafel gaan zitten. Onze ambities op klimaat en onze klimaatsteun voor na dit jaar is namelijk nul komma nul. Sommige landen zoals het Verenigd Koninkrijk hebben daarom besloten zelf klimaatsteun toe te zeggen in de vorm van projecten in de armste landen. De komende jaren stellen zij meer dan twee miljard euro beschikbaar. Inmiddels hebben ook Italië en Duitsland steun toegezegd. Vandaag heeft ook Eurocommissaris Hedegaard 500 miljoen toegezegd. Ik roep Nederland op dit goede voorbeeld te volgen. We moeten de derdewereldlanden aan de zijde van Europa houden en onze eerdere beloftes nakomen.

Terecht maken de ontwikkelingslanden zich zorgen of zij na dit jaar de negatieve effecten van klimaatverandering wel aankunnen. De middelen van ontwikkelingslanden om zich tegen de gevolgen van klimaatverandering te kunnen wapenen zijn nu nog onvoldoende. Doen we nu niets dan zitten de politici straks in belpanels op tv te smeken om donaties voor weer een nieuwe natuurramp. Laten we die situatie voor zijn en een beweging in gang zetten om de vertrouwensband met de armste landen te herstellen. 

Schaamte En laat Nederland dan ook aan de slag gaan, want ik moet zeggen dat ik me af en toe schaam als ik hier rondloop. Nederland speelde immers een belangrijke rol in de geschiedenis naar een wereldwijd klimaatakkoord. Nu zien en horen we Nederland nauwelijks. Het zijn bijvoorbeeld de (conservatieve!) Britten die met hoop en ambitie proberen Europa mee te krijgen in ambitieus beleid. Hun minister schrijft in Der Spiegel dat er om vier redenen nog steeds reden is om geloof te hebben in een oplossing voor klimaatverandering.

1. als we direct actie ondernemen kunnen we de opwarming van de aarde inperken. 2. De onderhandelingen gaan weliswaar traag, maar we komen steeds weer een stap verder. 3. Steeds meer landen nemen zelf al het heft in handen om klimaatverandering tegen te gaan 4. Het aandeel duurzame energie gaat in veel landen sterk omhoog.

Wie zich een beetje verdiept in het klimaatdossier snapt dan dat ik me schaam. Vanochtend konden we in de Volkskrant lezen dat volgens onderzoek van Ecofys in opdracht van Stichting Natuur & Milieu Nederland haar relatief lage ambities op groene stroom niet gaat halen, Nederland heeft nog geen euro toegezegd om de armste landen te helpen en haar nationale beleid is het slechtst van heel Europa. Dan kijk ik met jaloezie naar de Denen die hier rondlopen. Die produceerden onlangs meer dan 100% stroom uit wind. Daar kun je als Nederlander alleen maar van dromen.