Onuitroeibaar racisme en geweld in de VS

Op nieuwjaarsdag 2009 vond op een metrostation in Oakland, Californië een gewelddadig incident plaats. Het werd door omstanders met mobieltjes gefilmd en veroorzaakte een golf van protesten. Fruitvale Station vertelt de dag die aan hieraan vooraf ging zonder opsmuk; dat is de kracht en de grote zwakte van deze film.

Oscar Grant, gespeeld door de charismatische jonge acteur Michael B. Jordan, is een  zwarte man met een jong gezin en een verleden als drugsdealer. Hij heeft zijn situatie te danken aan zowel een grimmig maatschappelijk klimaat als aan zijn eigen gebrek aan discipline. Maar op oudejaarsdag neemt hij zich voor zijn leven te beteren. Of dit een loze belofte is of gemeend, zal nooit duidelijk worden, want zoals we meteen al weten zal Oscar botsen met een tragisch noodlot.

De hele film door heeft Oscar ontmoetingen waarbij steeds weer het onderliggende wantrouwen merkbaar is. Ieder moment zou de opmaat kunnen zijn naar het geweld waarvan we weten dat het zal komen. Deze speels tartende momenten geven Fruitvale Station een zekere suspense en toont de willekeur en banaliteit van het lot. Maar de film wil vooral laten zien hoe een hele gewone dag vooraf gaat aan een tragedie. Het probleem is dat een hele gewone dag niet zo interessant is om naar te kijken.

De gebeurtenissen waarop de film is gebaseerd zijn verschrikkelijk. Dat staat buiten kijf. Ze staan symbool voor het onuitroeibare racisme en geweld in de Verenigde Staten, waar Fruitvale Station waarschijnlijk meer bekentenis heeft dan in Nederland. Alles wordt verteld met integriteit en oprechte verontwaardiging, maar een goed verhaal heeft meer nodig dan dat om te boeien: conflict, dilemma’s, tragiek, structuur en inzicht in de menselijke conditie. En hier heeft de film bar weinig van.

Fruitvale Station is geschreven en geregisseerd door nieuwkomer Ryan Coogler. Hij slaagt erin een naturalistisch spel van zijn acteurs te ontlokken en draait scènes met een aardige visuele flair die organisch is met het verhaal dat hij vertelt. Dit heeft Coogler hier en daar enkele debutantenprijzen opgeleverd. Zo kan Fruitvale Station ook het best worden bekeken: als een waardig maar gebrekkig debuut dat hopelijk de opmaat zal blijken naar sterker werk.

Bart Juttmann, bekend van de webserie Ideale Liefde, bespreekt op Joop wekelijks een film. Volg Bart ook  op Twitter