Ook Nederland lijdt bittere nederlaag in Afghanistan

De Verenigde Staten hebben in Doha, de hoofdstad van Qatar, een overeenkomst gesloten met de Taliban. Binnen een jaar zijn hun troepen en die van de andere NAVO-landen weg uit Afghanistan. Als doekje voor het bloeden moeten de Taliban afstand nemen van Al Qaida en de macht delen met het pro-Westerse regime in Kaboel.

Dit is een bittere nederlaag voor de NAVO. Ook Nederland deelt daarin. Alle inspanningen en persoonlijke offers – denk aan de zoon van generaal Van Uhm – zijn voor niets gebracht. Het is een illusie dat de Taliban ooit tot een compromis met het regime in Kaboel bereid zal zijn. Voor de vorm worden er misschien wel akkoorden getekend maar die zijn er uitsluitend om verbroken te worden als de NAVO-troepen eenmaal naar huis zijn. Dan zullen de Taliban niet rusten voor ze hun fundamentalistisch vrouwvijandig bewind over heel Afghanistan hebben uitgebreid. Het Westen wast intussen de handen in onschuld. De Afghanen die de kaart van de Amerikanen en de de NAVO hebben gespeeld, worden aan hun doodsvijanden overgeleverd. Ze zullen zeker massaal de wijk nemen en ook aan de grenzen van Nederland om veiligheid verzoeken.

Dan geeft Nederland niet thuis. Net als de rest van de NAVO-bondgenoten. Zo zullen we dan definitief ook de morele verliezers zijn.

Het is niet de eerste nederlaag die westerlingen lijden op de bergkammen en vlaktes van Afghanistan. Alexander de Grote leerde al dat er met de inwoners geen goed garen te spinnen was, althans dat zij niet bereid waren zich aan buitenstaanders te onderwerpen. Natuurlijk, ze tekenden overeenkomsten. Alexander huwde zelfs Roxane, de prachtige dochter van een plaatselijk heerser. Hij had echter zijn hielen nog niet gelicht of er braken achter zijn rug opstanden uit.

Eigenlijk mag je pas van Afghanistan spreken, sinds Ahmad Shah Durrani in 1747 een rijk vestigde dat qua omvang en ligging vergelijkbaar was met het huidige land. Voor die tijd bestond het uit kleine onafhankelijke gebieden die continu met elkaar overhoop lagen. Alleen als zich een vijand van buiten vertoonde, wisten ze één lijn te trekken. Dan liep het met die vijand slecht af want Afghanistan werd en wordt bewoond door geharde strijders die erg op hun eigenheid en hun tradities – religieus of niet – zijn gesteld. Bemoeienis van buitenaf is niet welkom. Afghanen zijn niet alleen meester op de blanke sabel maar ook met list, bedrog en intrige. Afghanen? De bevolking van het land is etnisch zeer divers. Anders gezegd: Afghaanse paspoorten bestaan wel, Afghanen niet. Het zijn Tadzjieken, Pathanen, Oezbeken, Turkmenen, enzovoorts.

Ook kennen ze binnen de islam zeer uiteenlopende waarheden. Dat maakt het gebied tot een kruitvat vol lonten, klaar om aangestoken te worden.

In de achttiende eeuw werd het land een soort buffer tussen twee opdringende wereldrijken: het tsaristisch Rusland en het British Empire , dat vanuit India zijn macht uitbreidde. De opvolgers van Ahmad Shah probeerden niet alleen de verschillende volkeren in hun rijk tegen elkaar uit te spelen maar ook de agenten van Rusland en Engeland. Succesvolle emirs beheersten dit spel tot in hun vingertoppen. Waren ze minder doortrapt en talentvol dan kregen ze met opstand en invasie te maken.

In 1838 verloren de Britten het vertrouwen in de koning van dat moment, Dost Mohammed, die ze verdachten van samenwerking met de Russen. Een groot invasieleger onder commando van William Elphinstone viel Afghanistan binnen. Ze kregen te maken met een felle guerrilla. Toch wisten de Britten Kaboel te bereiken waar ze een familielid van Dost Mohammed op de troon zetten. 8000 soldaten bleven achter om hem te beschermen terwijl de rest naar India terugkeerde. Van deze 8000 soldaten kwam er één levend thuis om het verhaal te vertellen.

Dost Mohammed heroverde zijn troon. De Britse bevelhebber Elphinstone stierf als gevangene van de Afghanen. Dat was een goede les. Het duurde tot 1878 voor de Britten opnieuw probeerden in te grijpen. Dat leverde ze een bloedige oorlog op van twee jaar. Vervolgens kwam een vredesovereenkomst tot stand waarbij een door de Britten gesteunde kandidaat de troon mocht bestijgen. Hij wist vervolgens zijn onafhankelijkheid te bewaren door zowel de Russen als de Britten op zodanige afstand te houden dat ze er allebei genoegen mee namen.

Deze aanpak heeft tot 1980 gewerkt, toen de laatste koning (de emirs hadden zichzelf bevorderd) naar Rome moest vluchten voor een militaire coup.

Hij heeft daar vrij van bestuurlijke muizenissen nog een aangenaam bestaan geleid terwijl het nieuwe republikeinse bewind in steeds grotere moeilijkheden raakte. Achteraf bezien hebben de laatste koningen van Afghanistan het niet zo gek gedaan, zoals heel oude hippies vanuit hun leunstoelen tegenover de dames van de thuiszorg kunnen getuigen: over land onderweg naar het mystieke India troffen zij op het Afghaanse platteland alleen maar traditionele gastvrijheid aan en voortreffelijke hasj, die dan ook weldra als ‘afghaan’ zijn weg naar Europa vond. De hoofdstad Kaboel had zijn moderne kanten en op de campus van de universiteiten zag je elegante meisjes op weg naar college. Van die naar verhouding paradijselijke toestanden is niets meer overgebleven.

In 1978 pleegden communisten een nieuwe staatsgreep waarbij president Daoed en zijn gehele gezin werden omgebracht. Ze deden dat zonder eerst in Moskou aan Sovjetleider Brezjnev toestemming te vragen. Toch greep deze in toen het nieuwe regime door islamistische opstandelingen ten val dreigde te worden gebracht. Het Rode Leger pleegde een invasie en wij weten hoe dat afliep. Ondanks excessief geweld en terreur tegen de bevolking konden de Russische soldaten het verzet niet dempen.

Aan het eind van de jaren tachtig trok het Rode Leger zich terug waarna de Afghaanse krijgsheren met hun guerrillalegers onderling de strijd aangingen om de macht. Daar kwamen de Taliban, de ‘studenten’, als overwinnaars uit tevoorschijn. Zij vochten uit naam van een fundamentalistische islam min of meer naar de snit van Al Qaida en IS. Het schijnt dat zij bij het ontwikkelen van hun leer veel steun hebben gehad van de Pakistaanse geheime dienst, een organisatie met een geheel eigen agenda, die zich nooit veel aangetrokken heeft van de regering in Islamabad.

De Taliban boden gastvrijheid aan Osama Bin-Laden en Al-Qaida. Dat kwam ze op een Amerikaanse invasie te staan waarbij de overige NAVO-landen – onder wie het onze – zich aansloten. Vandaag doen we dezelfde ervaring op als de Russen, de Engelsen en zovelen voor hen: we moeten ons smadelijk terugtrekken. We laten onze Afghaanse bondgenoten in hun sop gaar koken.

De grootste slachtoffers zullen ongetwijfeld de vrouwen zijn die het gewaagd hebben een school te bezoeken van het pro-Westerse bewind in Kaboel. De Taliban hebben nooit genade getoond voor gedrag dat van hun fanatieke leer afwijkt. Ons rest de schaamte. En straks het ‘Grenzen Dicht’-geschreeuw, als onze Afghaanse bondgenoten asiel proberen aan te vragen.

Rota9 is het Russische antwoord op Full Metal Jacket van Stanley Kubrick. Het toont de keiharde training van een detachement vrijwilligers die om het geld meedoen aan een laatste offensief in Afghanistan. Als het Rode Leger zich terugtrekt, worden ze vergeten. Gebaseerd op een waar verhaal. Hier met Engels onderschrift