Ook Samsom kan de PvdA niet redden

“Yes we Cohen” scandeerde links Nederland en een aanzienlijk deel van de Nederlandse media nadat Wouter Bos het stokje overdroeg aan Job Cohen. Eenzelfde euforische stemming heerst er na het aantreden van Diederik Samsom.

Ik herinner me nog goed dat ik op 12 maart 2010 live naar de persconferentie zat te kijken waar Wouter Bos aankondigde meer tijd aan zijn kinderen te gaan besteden. Plotseling was daar Job Cohen. Hij gaf zijn burgermeesterschap van Amsterdam speciaal op om premier van dit land te worden. Om af te rekenen met de polarisatie van Wilders.

Cohen hield in een afgeladen partijkantoor een, voor PvdA-fans, inspirerende speech met als titel ‘Het Nederland dat mij voor ogen staat’. Direct na afloop peilde Maurice de Hond dat 54% van Nederland Cohen als premier wilde. De PvdA vloog omhoog in de peilingen tot wel dik boven de 30 zetels. 

Eind april 2010 kwam de ommekeer. Op bezoek bij Twan Huys van NOVA ging het helemaal mis en dit was, zou later blijken, het begin van het einde. Wist Cohen wat de totale hypotheekschuld in Nederland is? Cohen had geen flauw benul. Wist Cohen hoeveel werklozen er maandelijks bijkomen? “Te veel”, bromde Cohen slechts.  Plotseling vroeg men zich massaal af:  moet déze man ons land door een loodzware economische crisis heen loodsen?

Op 9 juni 2010 behaalde de PvdA onder Cohen slechts 30 zetels, het op één na slechtste resultaat ooit voor de PvdA (alleen Melkert deed het in 2002 nóg slechter) Het vervolg is bekend. De PvdA belandde in de oppositie, Cohen werd geframed als de grote gedoger, hij voerde debatten als ware hij een stotteraar en de ene na de andere PvdA-prominent zaagde openlijk aan zijn stoelpoten.

Op 16 februari 2012 leidde een interview in Trouw waarin Cohen en partijvoorzitter Spekman gezamenlijk de PvdA neerzetten als SP-light uiteindelijk tot het laatste duwtje het PvdA-ravijn in. Na een genante vertoning in de media, na weer een uit de hand gelopen fractievergadering, gooide Cohen uiteindelijk op 20 februari 2012 de handdoek in de ring. (Vraag blijft of Timmermans de kritiek die hij uitte in zijn uitgelekte email intrekt of niet. Zijn kritiek betrof immers ook Spekman.)

Uiteindelijk werd de slimme ingenieur Diederik Samsom met overmacht gekozen door de PvdA leden. Door een geoliede maar bovenal gelikte campagne te voeren degradeerde hij de andere kandidaten tot figuranten, al was wat mij betreft Martijn van Dam de beste kandidaat. 

Net als bij het aantreden van Cohen stijgt de PvdA nu flink in de peilingen. In 4 weken tijd van 14 naar 21 zetels. Dit kan de komende weken zomaar oplopen tot 28 (nog wel altijd verlies t.o.v. 2010 en dat was al een dramatisch slechte uitslag).

Maar over een tijdje, als het kabinet niet valt tenminste, zullen alle mechanismes binnen de PvdA zich weer gaan herhalen. Dan komt Spekman weer met een interview dat het socialer en eerlijker moet. Dan worden de onderlinge rekeningen die nog openstaan binnen de fractie vereffend. Laat dat maar over aan mensen als Hamer, Monasch en Timmermans. Dan komt Van Dam erachter dat hij toch echt bij de verkeerde partij zit , dan maakt kroonprins Asscher zich bij – pak hem beet – DWDD zorgen over de al te forse ruk naar links. Dan botsen Samsom en Plasterk over de financiële crisis.  Kortom: Nog voor de zomer is alles weer back to normal binnen de PvdA.

Los van de permanente slangenkuil die de PvdA is en blijft heeft zij nog een veel groter probleem. Zij maakt zichzelf overbodig. Hun boodschap is achterhaald, hun electoraat bestaat voornamelijk uit ambtenaren en ouderen, ze zijn weinig aantrekkelijk voor jongeren en hun imago is slecht. Om weggelopen kiezers terug te winnen en nieuwe kiezers aan te spreken moet je dus een onderscheidende boodschap hebben. 

De meeste Nederlanders begrijpen dat iedereen de broekriem moet aanhalen en verwachten van de politiek dat zij vooral bezig is om de toekomst van ons zo goed mogelijk te regelen.

Nederland is nu vooral gebaat met reorganiseren van de arbeidsmarkt om in de toekomst nog enigszins de concurrentie aan te kunnen gaan met de nieuwe grootmachten. Juist die arbeidsmarkt is van oudsher de basis van de PvdA maar juist op dit punt schiet de PvdA continu in conservatieve reflexen om de SP het hoofd te kunnen bieden. Het optreden van Samson bij de demonstratie op het Malieveld tegen het zogenaamde ontslag van mensen die werken op een sociale werkplaats is waarschijnlijk een voorbode van de weg die de PvdA onder Samsom gaat inslaan: Greenpeace-achtige protestpartij. Een heilloze weg, zo zal blijken. 

Stoppen met het uitgeven van geld dat we niet hebben noemt de PvdA ‘kil bezuinigen’. Met vage en nietszeggende oneliners als ‘Het moet eerlijker’ en ‘De sterke schouders dragen de zwaarste lasten’ begeeft de PvdA zich op een heilloos pad. De PvdA schreeuwt om het hardst moord en brand over de bonussen maar tegelijkertijd bestond de Vestia-top uit PvdA’ers en behoren prominente PvdA’ers als Wim Kok, Herfkens, Lodewijw de Waal en Jacques Wallage tot de grootste graaiers van Nederland. Dit is zeer ongeloofwaardig en zorgt voor een dramatisch imago.

De kansen om ooit weer een grote brede volkspartij te worden, de partij waar mijn vader in de jaren 50 en 60 trots op was met boegbeeld Willem Drees voorop, zijn bijkans nihil. Ongeveer 55% van het Nederlandse electoraat stemt rechts of christelijk. 10 tot 15% stemt links-liberaal en kiest voor D66 of Groen Links. De PvdA heeft nog een traditionele vaste basis van 10% (15 zetels). De SP en de PvdA vechten nu om zoveel mogelijk stemmers van de 15 tot 20 % van het electoraat die mogelijk op conservatief links zou willen stemmen.  Omdat de PvdA een bestuurderspartij is zal ze in dit spectrum de SP nooit kunnen verslaan. De SP gaat altijd verder.

Daarom had Martijn van Dam volgens mij een betere keuze geweest als lijsttrekker.  Hij had kans gemaakt om D66 en GroenLinks stemmers voor de PvdA te winnen. Zelfs voor linksige VVD’ers (type Weisglas, Winsemius) die de balen van de constructie met de PVV hebben, zou een PvdA met Van Dam een alternatief kunnen zijn. 

De maximale potentie van de PvdA is 40 zetels. Het duo Samsom/Spekman focust vooral op conservatief links. Daarmee zal de partij nooit meer dan 25 zetels halen want de meeste kiezers gaan bijna altijd voor het origineel. Een heilloze weg dus. 

Wat mij betreft prima. Hoe minder PvdA hoe beter!

Volg Ronald op Twitter

Deze bijdrage verscheen ook op de website van Leefbaar Rotterdam