Oorlog in België

De machinepistolen duiken op in Brussel waar wijken dreigen te veranderen in No Go-gebieden. Ordehandhavers en jongeren wijzen beschuldigend naar elkaar. ‘Brussel is het nieuwe Beiroet.’ Even geen exotisch oord als oorlogsverslaggever…

De redactie stuurde me naar de koude en natte straten van Kurdegem, deelgemeente van Anderlecht. Een heus déjà vu. Wat ik zag en hoorde deed me denken aan wat het begin kan worden van een burgeroorlog. Het is de consequentie van jarenlange politieke onverschilligheid en gebrek aan daadkracht. Lees maar even mee wat ik voor de krant schreef: De witte politiecombi stopt even in de Liverpoolstraat, berucht om de illegale autohandel. In gapende donkere ruimtes wisselen auto’s bliksemsnel van kenteken of worden binnen een paar uur compleet gedemonteerd. Maar de politiewagen loert niet op de veelal illegale Afrikanen die weg schieten in de nissen. Te gevaarlijk. ‘We hebben geen kogelwerende vesten,’ zegt de bestuurder. ‘Verder mag ik niks zeggen ook al weet ik zoveel dat je vier pagina’s met gemak kunt vullen.’ Zijn vrouwelijke bijrijdster knikt: ‘Ik riskeer elke dag mijn leven. Het geld voor de politie gaat op aan bureaus, niet voor het werk in het terrein.’

‘Dit is het nieuwe Beiroet’, zegt Frederic Erens, lid van de rechts-populistische partij Vlaamse Belang. Hij wijst naar de garages. ‘Hier komt geen belastinginspecteur binnen. De laatste was twintig jaar geleden en sindsdien nooit meer teruggezien.’ We lopen door zijn oude wijk in West-Brussel. Reden is de oorlogstoestand in Brussel die vorige week begon toen een voortvluchtige crimineel na een overval op een Lidl-supermarkt op achtervolgende politieagenten schoot. Gevolgd door een andere overval op een wisselkantoor. Een agent kreeg drie kogels in zijn been. De gebruikte wapens waren Automatic Kalashnikov’s, een berucht aanvalswapen. De 7.62 mm kogels doorboren met gemak de licht gepantserde politiewagens. De oud-volksvertegenwoordiger zag het aankomen. ‘Afgelopen jaar zijn vierduizend geweren uit Tsjetsjenië gearriveerd. Ze zijn te koop vanaf 200 euro en zelfs per dag te huur voor 50 euro.’

De toevloed van het moordtuig is door de Brusselse politietop gelekt aan hoofdredacteur Rik van Cauwelaert van het weekblad Knack. Hij wijdde er vorig jaar een commentaar aan en toen werd het stil. De Minister van Justitie Stefaan de Clercq wil vanwege het lopende onderzoek geen mededelingen doen.

Draaischijf bij deze handel is onder andere Kuregem. De verouderde en goedkope huisvestiging in de verpauperde wijk tegen het centrum werkt als een magneet voor nieuwe gelukszoekers uit Oost-Europa en mensen zonder papieren. Straatovervallen zijn schering en inslag. Criminelen saboteren de straatverlichting om makkelijk in de duisternis weg te glippen. Stoplichten in smalle straten zijn onklaar gemaakt. ‘Dat doet de gemeente zelf. Bij automobilisten die nachts stopten worden anders de autoruiten ingeslagen en inzittenden beroofd.’

Volgens Erens wordt in de ‘quartiers chauds’ van Brussel ook een politieke strijd gevoerd. ‘De rellen beginnen vaak vrijdag in de namiddag als de jongeren zijn opgejut in de moskeeën. Er zijn er tientallen, ook illegaal. En misschien moeten we de lading pistoolmitrailleurs ook zo zien. Om chaos te scheppen in de hoofdstad van Europa. En om in oorlogsterminologie  te blijven: De kans op collateral damage is groot want het zijn geen professionele criminelen maar jongeren die direct schieten bij angst. Zelfs de linkse partijen als Groen en de Vlaamse sociaaldemocratische SP.A pleiten voor zero-tolerance, na elke overtreding een proces-verbaal. Een grijns kan de Vlaams nationalist Erens niet onderdrukken. ‘Dat zeiden wij 20 jaar geleden al. Brussel is inmiddels geen multiculturele maar een pluriculturele samenleving. Het is zij tegen wij. Het is racisme van buitenlanders naar Europeanen. Zij lachen ons rechtssysteem uit.’

Een oudere Marokkaan ‘al 20 jaar in Kuregem’ stopt. Ook hij heeft de buurt achteruit zien gaan: ‘De jeugd, hè’. Verder wil hij niet praten.

’s Avonds maken slagregens en met gesmolten sneeuw gevulde gaten in het wegdek het straatbeeld van Kuregem nog triester. Weinigen wagen zich buiten na zonsondergang. In de schaars verlichte Taverne Poney Express op het Albert 1 Plein kijkt Rashid (29) de autochtone gast onderzoekend aan. Maar graag vertelt hij over de zijde waar de beschuldigende vinger naar wordt gewezen. ‘Wij zijn het slachtoffer. Alle problemen komen door de politie. Vooral de jonge agenten tonen geen respect. Bij controles staan ze als cowboys voor je met getrokken pistool.’ Dan word je toch furieus, wil hij er mee zeggen. In een hoek achter een laptop vloeken enkele gasten naar de ordebewaking. ‘Het zijn racisten.’ Van drugshandel en straatroof wat vooral in de schoenen wordt geschoven van jeugdige Marokkanen is hen niks bekend. Ook al staan de Gondelsflats berucht om de overvallen om de hoek en sloot een school haar dependance in de buurt vanwege overvallen op leerlingen. Buiten doemt Hamza (19) op uit het donker. ‘De politie slaat zonder aanleiding en ze gebruikt kleine kinderen om voor hen te spioneren.’

De volgende dag valt het op dat struiken soms in de dakgoten groeien. Een winkel adverteert met traditionele berberkledij, lange jalaba voor 15 euro. Zwarte brei op het plaveisel toont aan waar ooit plastic vuilnisbakken stonden.  Op het Vlaamse renaissance stijl gebouwde stadhuis met fraaie glas-in loodramen maakt burgemeester Gaëtan van Goidsenhoven even tijd. De 36-jarige Waalse liberaal wijst graag naar de hoogtijdagen toen Anderlecht grote industriële nijverheid kende en de veehallen handelaren uit de wijde omgeving aantrok. ‘Toen zijn de arme mensen gekomen en de overheid had geen aandacht meer voor deze buurt,’ zegt de jongste burgervader van de Brusselse regio die de scepter zwaait over 80 nationaliteiten, al kunnen dat er ook meer zijn. Tja, de ernst van de situatie kan hij alleen maar beamen. In november werd het politiecommissariaat onder het stadhuis met een brandbommen in de as gelegd en is nog altijd gesloten. ‘sAvonds patrouilleert de politie in bepaalde straten alleen nog met twee combi’s. ‘Er zijn problemen met jongeren, maar ook die inmiddels wat ouder zijn. Ze willen een territorium creëren voor hun handel in drugs, gestolen auto’s en tegenwoordig ook wapens.’ Hij schat het aantal zware criminelen in Kuregem, dat zo’n 19.000 inwoners telt, op enkele tientallen. Maar daarnaast bezorgen ook 200 tot 300 jongeren ernstige overlast. De jeugdwerkloosheid bedraagt 45 procent maar ook degene die schoolplichtig zijn veroorzaken problemen. ‘Bij minderjarigen die strafbare feiten plegen is er vaak geen vervolging door justitie. Het gevoel van straffeloosheid onder jongeren is daarom enorm sterk.’

Kuregem staat op een kruispunt, stelt Van Goidsenhoven, of de wijk vervalt tot een echt getto of zij krijgt een toekomst. ‘we hebben potentie zo vlak bij het zuidstation en Europese instellingen.’ Hij loopt naar zijn eikenhouten bureau en toont tekeningen met futuristische flats. ‘Maar dan hebben we meer mix nodig, nu bestaat er teveel armoede, sociale problemen en slechte en oude gebouwen.’ Het plaveisel en straatmeubilair voor het stadhuis wordt inmiddels wel vernieuwd. Maar verderop blokkeert een dubbel geparkeerde auto het verkeer en gooien jongeren snoepverpakking achteloos op straat.

Dit stuk staat ook op arnoldkarskens.com

Het artikel Ook de politie durft in Kuregem niet uit te stappen staat in De Pers met fraaie foto’s van fotograaf Sander de Wilde die bijna zelf het slachtoffer werd van een overval.