Op naar een Nederlandse Vivaldi-coalitie?

Het heeft bijna 500 dagen geduurd, maar eindelijk heeft België dan een nieuwe regering. De Vivaldi-coalitie wordt ze genoemd, een verwijzing naar het vioolconcert ‘De vier jaargetijden’ van Antonio Vivaldi. De kleuren van lente (groen), zomer (rood), herfst (oranje) en winter (blauw) symboliseren de samenwerkende partijen: de groenen, de sociaaldemocraten, de christendemocraten en de liberalen.

Er bestaat in Nederland de neiging om schamper te doen over de Belgische politiek, die gekenmerkt wordt door de enorme verdeeldheid tussen Vlamingen en Walen. Maar is het in dit land zoveel beter gesteld? Zeker, we hebben hier geen twee taalgemeenschappen, met ieder een volstrekt eigen politieke cultuur. Maar dat wil niet zeggen dat de formatie in Nederland zoveel soepeler gaat. Bij de vorige, in 2017, duurde het 225 dagen voor er een kabinet zat. Dat is, toegegeven, nog lang geen 500 dagen, maar niemand kan garanderen dat het volgend jaar niet weer heel lang gaat duren voor een nieuwe regering op het bordes staat. En bovendien zou die ook wel eens kunnen worden geschraagd door een Vivaldi-coalitie.

In het huidige vierpartijenkabinet zitten al liberalen (VVD, D66) en christendemocraten (CDA, ChristenUnie). Volgens de opiniepeilingen is het maar helemaal de vraag of die samen voldoende zetels zullen halen bij de verkiezingen van maart volgend jaar. Zo niet, dan zal er, om aan een meerderheidsregering te komen, een partij bij moeten. Welke?

De PvdA ligt het meest voor de hand. Die gaat na haar monsternederlaag van bijna vier jaar terug waarschijnlijk een bescheiden comeback maken. Niet dat ze haar toen geleden verlies van 29 zetels (van 38 naar 9) zal goedmaken, maar te oordelen naar de polls zit een zeteltje of 15 er wel weer in. Wellicht zelfs meer. Een goed excuus om opnieuw voor de oppositie te kiezen bestaat er dan niet meer.

Uiteraard zijn er wel inhoudelijke verschillen tussen de huidige coalitie en de sociaaldemocraten, maar die zijn niet van dien aard dat ze niet met wat kunst- en vliegwerk te overbruggen zouden zijn. Misschien moet er lang, heel lang over gepraat worden, maar uiteindelijk zal het wel lukken. De PvdA is tenslotte een partij die heel vaak heeft meegeregeerd en die driemaal de minister-president heeft geleverd. Ze heeft een naam hoog te houden als solide bestuurderspartij.

Met de deelname van de ‘rode’ PvdA zou in drie van de vier Vivaldi-kleuren zijn voorzien. Maar er bestaat een gerede kans dat dan ook GroenLinks zal meedoen aan het volgende kabinet. Want zou de PvdA willen regeren als die partij ontbreekt? Dat is niet te verwachten. PvdA en GroenLinks trekken al jaren vrijwel steeds samen op. Inhoudelijk zijn er nauwelijks verschillen tussen de twee. Er zijn momenten geweest dat een fusie van beide partijen aanstaande leek. Zover is het (nog) niet gekomen, maar PvdA-leider Lodewijk Asscher zou wel gek zijn als hij niet eiste dat het uitermate geestverwante GroenLinks ook deelneemt aan Rutte IV (of wat het dan ook wordt). En zijn onderhandelingspartners hebben in dat geval weinig redenen om die inhoudelijk vrijwel inwisselbare partij te weigeren.

Ook GroenLinks, dat nog nooit eerder geregeerd heeft, staat vermoedelijk niet afwijzend tegenover kabinetsdeelname. Ooit moet het er toch van komen. Partijleider Jesse Klaver heeft meerdere keren gezegd dat hij graag wil meebesturen. Dan kun je niet eeuwig op de ideale situatie blijven wachten.

Daarmee zou de volgende Nederlandse coalitie bestaan uit zes partijen. Dat is er maar één minder dan bij onze zuiderburen. Bovendien zouden alle ‘Belgische’ kleuren erin vertegenwoordigd zijn.

Er kan straks natuurlijk ook gekozen worden voor een minderheidskabinet dat regeert met wisselende Kamermeerderheden. Een eerdere ervaring hiermee (Rutte I) was echter niet bepaald bemoedigend. De kans dat zo’n kabinet langer zit dan pakweg 500 dagen lijkt me niet heel groot. Als het dat aantal al haalt.