Pak zieke financiële sector aan

De Europese crisis concentreert zich nog steeds rond de bankensector en niet alleen rond overheidsfinanciën. Sommige banken zijn groter dan overheden en hebben meer schulden dan ze waarschijnlijk kunnen afbetalen. Daarnaast zijn er in de financiële sector nog steeds teveel bankiers die verwerpelijk gedrag vertonen, getuige de grootscheepse fraude met de Libor-standaard. We hebben een Europese Bankenunie nodig die niet blindelings zwakke banken redt, maar fout gedrag van bankiers aanpakt en instabiele banken saneert.

Het financieringsprobleem van Spaanse banken heeft regeringsleiders gedwongen om na te denken over een structurele oplossing. We moeten voorkomen dat het nieuwe toverwoord ‘Bankenunie’ wordt, zonder helderheid over de betekenis. Een Bankenunie betreft niet alleen het herkapitaliseren van Spaanse banken, maar moet vooral gaan om gedragsverandering bij alle banken, om de aanpassing van een zieke cultuur. Daar moeten de banken bij geholpen worden, de tijd van zelfregulering is voorbij. Die liberale utopie is uiteengespat.

Als we werk willen maken van de aanpak van de bankensector, zullen we de zakenbanken moeten scheiden van de nutsbanken. Deze laatste beheren de spaartegoeden van gewone burgers en zullen gegarandeerd kunnen worden door de gezamenlijke eurozone. Zakenbanken horen hun eigen risico’s te dragen. Een bankenunie kan alleen worden gecreëerd in combinatie met een sanering van de sector. Banken die niet functioneren en teveel waardeloze leningen op de balans hebben staan zullen moeten afschrijven of in het ergste geval failliet gaan. Dat moet stap voor stap gebeuren, zodat het systeem niet instort.

Daarnaast moet een fundamentele gedragsverandering bij banken worden doorgevoerd. Het moet afgelopen zijn met het frauderen met de Libor-standaard, het speculeren met derivaten en het verkopen van rommel. Een Bankenunie is ook daarvoor bedoeld.

Ten slotte is het een gotspe dat we nog steeds vrijwel niets hebben gedaan aan de perverse bonuscultuur in het bankwezen. Het is daarnaast net zo absurd dat we moeten smeken om een bijdrage van banken in de vorm van een belasting op financiële transacties. Door hun nutsfunctie hebben topbankiers altijd gedreigd dat een harde aanpak van de sector zal leiden tot economische schade. Maar het is juist het graaigedrag van deze bankiers dat schaalvergroting in de hand werkte en reusachtige banken deed ontstaan. Het is dit gedrag dat tot het nemen van ontoelaatbare risico’s heeft geleid en onze economie op de rand van de afgrond heeft gebracht.

Wanneer we echt werk willen maken van een bankenunie zal ook daadwerkelijk moeten worden onderkend hoe ziek de financiële sector op dit moment is. Rutte en Merkel hadden de banken en hun topmanagers minstens zo hard moeten aanpakken als de Grieken. Omdat ze daar het politieke inzicht voor missen is een andere politieke meerderheid in Europa de enige weg voorwaarts.