Pasen is sterven om geboren te worden

Onze grootste collectieve angst is de angst voor de dood. Angst dat er daarna NIETS is. Het grote NIETS. En in het verlengde daarvan onze angst voor ziekte en lijden, onze angst voor ouderdom, dat allemaal kan leiden tot de onherroepelijke dood. Niet voor niets gaat er ruim 80 procent van het geld binnen de gezondheidszorg naar de laatste levensfase. We proberen dat moment van de dood maar zo lang mogelijk uit te stellen. Er is in de geschiedenis van de mensheid niet eerder een samenleving geweest die zo het fysieke, de materie als uitgangspunt heeft genomen. Ons leven begint met materie en eindigt met materie, zoals ook ons idee over het begin en einde van het universum. Het empirische onderzoek van onze wetenschap is gebaseerd op wat zichtbaar is, waar te nemen is met onze uiterlijke zintuigen, dat wat we kunnen meten. Ons leven begint met ons lichaam en eindigt met ons lichaam. En daarna is er NIETS. Een groot zwart gat. En God? God is in deze nihilistische visie een achterhaald menselijk bedenksel, een verhaal dat we nodig hebben om dit grote NIETS op te vullen, het gat dat onverdraaglijk is.

Een mens wordt geboren en komt terecht in een voor ieder unieke situatie, die altijd in meer of mindere mate niet perfect, niet volmaakt is. Dat doet pijn. Een kind kan deze pijn niet dragen, dus ontwikkelt als het ware een harnas om zich heen om zichzelf te beschermen. Dit harnas bestaat uit een verzameling van vaak onbewuste overtuigingen, van waaruit hij de conclusie trekt dat de oorzaak van het tekort aan liefde, aan ondersteuning, aan bonding bij hemzelf ligt. Ik deug niet, ik ben niet om van te houden, er klopt iets niet aan mij. Tegelijkertijd blijft het de ouders veridealiseren, omdat het kind om te overleven nog afhankelijk is en hij dus loyaal moet blijven aan zijn ouders. Zo wordt onze persoonlijkheid, ons ego opgebouwd rond een gat van gevoelens zoals schuld, schaamte en zelfveroordeling, die we niet bewust kunnen voelen. We stappen de wereld in en blijven zoeken naar de liefde die we in onze jongste jaren verloren zijn. We proberen te voldoen aan de voorwaarden die van buitenaf worden gesteld, om die liefde terug te krijgen. We houden naar buiten een ideaalbeeld van onszelf hoog, maar daaronder is het drijfzand en moeten we ons best doen om ons hoofd boven water te houden. Het onbewuste gat dat in ieder van ons aanwezig is, wordt gevuld met van alles en nog wat, geld, bezit, bevestiging, succes, macht. En ons kapitalistisch ego-systeem vaart er wel bij. In ons leven moet het altijd lente en zomer zijn, alsof de herfst en de winter niet bestaan. De dood wordt buiten het leven geplaatst alsof het niet bestaat.

Pas had ik een droom, die ging als volgt.

Maar stel nu dat de dood, net als de herfst en de winter, gewoon bij ons leven hoort. Onderdeel uitmaakt van het leven, dat niet stopt bij de dood, zoals de seizoenen ook niet stoppen bij de lente en de zomer. Als dat werkelijk zo is, dan bestaat ook eigenlijk de angst voor de dood niet, want waarom zou je bang zijn voor iets dat wezenlijk onderdeel uitmaakt van het leven. De vraag is dus; wat is er precies dan zo bang? Mijn hypothese is dat het ego bang is. Het ego is bang om zijn controle los te laten en daarmee in de buurt van het gat te komen dat in ieder van ons aanwezig is. En precies die angst projecteren we op wat we niet kennen, op de dood, op het moment dat ons lichaam sterft. In bijna alles wat we doen, hoe geniaal ook, zijn we op de vlucht voor dat gat. Terwijl het de levenskunst is om naar dit gat toe te bewegen. En de verschrikkelijke gevoelens die daar aanwezig zijn onder ogen te zien.

Eigenlijk moet er dan al iets, een zaadje van liefde en bewustzijn in onszelf aanwezig zijn om die beweging te kunnen maken. Er is een moment in ieders leven dat we het beu zijn om maar steeds op de vlucht te zijn, uitgeput zijn om dat gat maar steeds te moeten vullen met dingen van buitenaf. Na een crisis, na het verlies van een dierbare. Als om wat voor reden dan ook het construct van ons ego wordt afgebroken. Dan is er de keuze om het oude met veel moeite weer op te tuigen of te kiezen voor een nieuwe weg, de weg naar het gevoel toe. De weg van het bospad in plaats van de snelweg. Dan is er transformatie mogelijk, sterven we aan ons ego en worden we in onze essentie geboren, in wie we werkelijk als mens zijn. Wie we zijn vanuit de identificatie met ons ego is maar een fractie van wie we werkelijk zijn. En ontstaat er een realiteit die totaal anders is dan die van ons ego. We kunnen ons dat maar moeilijk voor stellen, omdat we normaliter volledig gevangen zitten in de eendimensionale, afgescheiden werkelijkheid van ons ego. Ik moet denken aan de grote Soefidichter Rumi, die schreef; waarom zou je in de keuken vol met heerlijke gerechten genoegen nemen met een kopje water? De schat die we zo lang buiten ons hebben gezocht, blijkt in onszelf te zitten.

De angst van ons ego maakt stap voor stap plaats voor de liefde en bewustzijn van onze essentie en ontstaat er een nieuwe bodem voor ons mens-zijn, eerst als individu, maar ook in het collectief. Het mooie is wel, dat is mijn eigen ervaring, dat het ego buigzaam wordt, dat het gaat meewerken met dit innerlijk proces van stap voor stap sterven en geboren worden. Waar het zich in eerste instantie met hand en tand verzet om die verschrikkelijke gevoelens van ons gat maar niet te hoeven voelen, gaat het ervaren dat het zelf ook beter gaat functioneren als het gaat samenwerken met de essentie die in ieder van ons aanwezig is. In plaats van controle en beheersing, geeft het ego zich over en wordt een instrument en krijgt daarmee zijn ware en volle betekenis als een dienstbare persoonlijkheid. Het ontdekt dat het niet bang hoeft te zijn om te vallen, maar dat het in staat is om te vliegen. Zoals een rups die een vlinder wordt.