Politie gaat krampachtig om met fouten

Vijftien en zestien zijn Soufian en Milton. Ze hingen met twee vrienden op straat rond in Amsterdam Slotervaart toen ze een arrestatieteam op hun dak kregen.

Opeens stonden er verschillende mannen om hen heen. In paniek renden ze weg. Dat hadden ze beter niet kunnen doen. Ze werden hardhandig tegen de grond gewerkt. Sayfedine is pas veertien en werd van zijn fiets getrokken.  De agenten maakten zich pas bekend toen de agenten de jongens hadden overmeesterd.

“Waarom hebben ze zich niet gewoon bekend gemaakt als politie?”, zo vragen de jongens zich af in de aflevering van de Ombudsman van vanavond (21.20 uur, Nederland 2). Als de politie zich bekend had gemaakt, waren ze niet weggerend, want ze hadden niks gedaan. Volgens politiesocioloog Jaap Timmer is het gebruikelijk dat de politie zich pas bekend maakt als ze iemand hebben overrompeld. Een arrestatieteam wil verdachten verrassen en daarbij past het niet om je snel bekend te maken.

Eenmaal overmeesterd werden Soufian en Milton geboeid, geblindoekt en afgevoerd naar het politiebureau Meer en Vaart. Yunus en Sayfedine werden weer losgelaten. Na enige tijd kwamen rechercheurs van politie Kennemerland op het bureau. Zij constateerden dat de verkeerde jongens waren opgepakt. Als je weet hoe heftig zo’n hardhandige arrestatie is, dan zou je verwachten dat rechercheurs zeker van hun zaak zijn, voor ze een arrestatieteam afsturen op minderjarige jongens. Als Milton thuis komt, barst hij in tranen uit. Zijn moeder spoedt zich naar het bureau Meer en Vaart, maar daar weten ze van niks. Pas na veel zeuren, krijgt ze te horen, dat ze maar naar de politie in Haarlem moet gaan. De ouders van Soufian en Milton zijn het zat. De jongens besluiten aangifte te doen van mishandeling door het arrestatieteam. Pas nu geeft de politie tekst en uitleg. Too little, too late.

Iedereen maakt fouten. Ook in de toekomst zullen soms de verkeerde jongens worden opgepakt. Maar je zou hopen dat de politie niet zo krampachtig omgaat met zijn fouten. Dat is ook de oproep van socioloog Timmer: leg uit wat er mis is gegaan, geef je fouten eerlijk toe. Zorg dat je altijd ook de ouders van minderjarigen tekst en uitleg geeft. Overhandig de ten onrechte gearresteerde desnoods een presentje. Maar voor zo’n goede nazorg moet je niet bij de politie Kennemerland zijn. De politie weigert ons zelfs te woord te staan als wij om een verklaring vragen. Omdat Soufian en Milton aangifte hebben gedaan, willen ze hangende het onderzoek niet reageren. Dat klinkt logisch, maar is het niet. Als de politie zelf een onderzoek doet, mag ze lopende het onderzoek niks zeggen. Maar in dit geval is de politie zelf object van onderzoek. Als de politie zijn verhaal doet, komt het onderzoek helemaal niet in gevaar. Sterker nog: het helpt alleen bij de waarheidsvinding.

Hoewel de politie niet wil reageren, willen ze wel kwijt dat ze niks fout hebben gedaan. Er was een incident met een vuurwapen op een school in Haarlem en de politie dacht dat de jongens uit Slotervaart er iets mee te maken hadden. Toen de agenten ontdekten dat ze de verkeerde hadden zijn excuses aangeboden en is er ook “getracht” om de ouders te bereiken. Bovendien is de nazorg de verantwoordelijkheid van de Amsterdamse politie. Kortom de politie Kennemerland wil wel haar straatje schoonvegen, maar geen kritische vragen beantwoorden.

Volgens advocaat Victor Koppe staat de krampachtigheid waarmee de politie in dit geval met zijn fouten omgaat, niet op zichzelf. Als advocaat heeft hij verschillende terreurverdachten bijgestaan. Ook de mensen die precies een jaar geleden werden gearresteerd op verdenking van een bomaanslag bij de IKEA hebben nooit sorry te horen gekregen.

Volgens Koppe is de politie zo bang dat een volmondige spijtbetuiging leidt tot vervelende juridische claims dat de politie liever de kaken stijf op elkaar houdt. Het idiote is dat juist deze krampachtigheid leidt tot juridische procedures. Als Soufian en Milton onmiddellijk na hun onterechte hardhandige aanhouding uitgebreid tekst en uitleg hadden gekregen en royale excuses en als de politie niet alleen had “getracht” de ouders te bereiken, maar doorgegaan was met dat proberen tot ze hen hadden bereikt, dan was er waarschijnlijk nooit een aangifte gedaan.

Volgens Milton en zijn moeder deed de politie alsof zo’n hardhandige arrestatie de gewoonste zaak van de wereld was. En dat is pijnlijk. Want zo’n houding is het beste recept om de toch al gespannen verhouding tussen de politie en de jongeren uit Amsterdam Slotervaart te verpesten.