Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Politieke correctheid en angst in de literatuur

  •  
30-09-2016
  •  
leestijd 2 minuten
  •  
60 keer bekeken
  •  
flaubert

© cc foto: marco

Wie mag welk verhaal vertellen als het aankomt op fictieve karakters met een etnische achtergrond?
‘Even in mijn eigen woorden’: in  de Volkskrant besteedt een columniste vandaag aandacht aan de omstreden Brisbane speech van schrijfster Lionel Shriver , waarin deze ingaat op de kritiek op hoe ze Latino’s, Joden en Afro-Amerikanen in haar roman The Mandibles heeft neergezet. De columniste had de aandacht daarvoor gemist in haar eigen krant, wellicht omdat ze graag had gezien dat haar mening al geformuleerd was. Wat ze daarbij onvermeld laat, is dat haar mening al lang in de krant heeft gestaan, alleen niet altijd specifiek benoemd of benadrukt.
De bewering van Shriver – dat bepaalde klassiekers uit de literatuur niet geschreven hadden kunnen worden als de schrijvers indertijd de aandacht die critici nu eisen voor verschillende culturele perspectieven, zouden hebben hadden gehad – wordt herhaald door de Volkskrant-columnist.
Dit is
1) een belediging voor het menselijk vermogen om altijd iets nieuws te creëren (Flaubert ‘durfde’ het niet alleen aan om een vrouw te portretteren, hij had ook nog eens het lef om zich tegen de zedenpolitie van die tijd te keren – so why so afraid of the moral police ?)
2) het is angstzaaien omdat er zonder de gezaaide angst anders weinig aan de hand is.
Shriver en de Volkskrant-columniste benadrukken namelijk een onderdrukken dat in de praktijk helemaal niet bestaat. De ‘minderheden’ die graag meer diversiteit willen, ook in de literatuur, pleiten niet voor een strikt verbod op cheese-malees (ofwel cis-males, het tegenovergestelde van transmannen, check de talk van Jill Soloway ). Zij stellen ook niet dat literatuur geen literatuur is (dit even als respons op de waarachtige uitspraak ‘literatuur is literatuur’ in de Volkskrant -column), maar bevragen: wie mag welk verhaal vertellen? Het ‘mogen’ is niet alleen een morele vraag, maar verwijst ook naar de instituten (krantenredacties, uitgevers) die het mogelijk maken om verhalen te kunnen maken.
Het kan best zo zijn dat uitgeverijen en krantenredacties een naam als ‘Yassmin Abdel-Magied’ dolgraag publiceren, zoals de columniste stelt (de Pauw-redactie heeft ook dolgraag een jonge token vrouw aan tafel). Maar dan moet men het wel willen lezen.
De columniste schrijft dat Yassmin Abdel-Magied ‘woedend de zaal’ uitging om ‘elders woedend aan het twitteren te slaan.’ Nee. Zij schreef een stuk voor haar website, een heus artikel dus, over Shriver’s speech.
Geheimpje: het lijkt misschien alsof de ‘politiek correcten’ steeds met moraal bezig zijn, maar eigenlijk voeren zij slechts een defensief tegen saaiheid en verveling. Verveling met de wereld zoals hij is. Schopenhauer ( een cheese malee?)  zag een overeenkomst tussen ‘fascinatie’ en verveling, omdat verveling ontstaat wanneer je buiten een situatie verkeert. Fascinatie drijft je ertoe om ‘in’ een situatie te stappen. Wie zijn verveling wil opheffen doet hetzelfde. In die zin is verveling dus een drijvende kracht.
Het is niet de veranderdrift van deze ‘verveelden’ maar de angst van de niet-verveelden die alles moreel maakt.
 

Meer over:

opinie, leven, literatuur
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.