PVV en Nexit, standvastigheid wordt halsstarrigheid

Na de Brexit bleek de Britse politiek niet een duidelijk plan klaar te hebben liggen voor de situatie na het verlaten van de Europese Unie. Zelfs de voorstanders niet. Hoe zit dat eigenlijk met hen die voor een Nexit pleiten? Hebben zij een degelijk draaiboek bij uittreding?

De Brexit heeft nogal wat teweeg gebracht. Een fikse waardedaling van de Britse pond, de noodzaak voor de centrale bank om bij te springen, stijgende belastingen, de wankele positie van Britten die in het buitenland werkzaam zijn, investeerders die zich terug trekken, buitenlandse bedrijven die van vestiging in Groot-Brittannië dreigen af te zien en andere die er willen vertrekken, de financiële (Londense) wereld die zich dreigt te verplaatsen naar het vasteland, aandelenkoersen en woningprijzen die terug vallen, een toenemende werkeloosheid, prijzen die zonder twijfel gaan stijgen. Vele bedrijven die de toekomst somber inzien. De bouw die een flinke knauw krijgt. Dreigende inflatie en recessie.

Het verlaten van de EU is een overwinning voor ‘de gewone man, riep Nigel Farage triomfantelijke, maar het zal vooral ‘de gewone man’ zijn die de ergste pijn gaat voelen. Het is allemaal weinig bemoedigend en hoewel mogelijk, ik zeg met nadruk mogelijk, op de langere termijn het Verenigd Koninkrijk zich (enigermate) herstelt, zal intussen grote schade aangericht zijn. Onherstelbare schade. Bedrijven die het eiland hebben verlaten dan wel die er zich bewust niet hebben gevestigd zullen niet meer terugkeren respectievelijk tot heroverweging komen. Dat zal ook gelden voor de eventueel verkaste City. De toegenomen werkeloosheid zal intussen veel gezinnen in de problemen hebben gebracht. De vele verdragen die opnieuw moesten worden afgesloten hebben veel tijd en veel geld gekost (arme belastingbetaler) en het is nog maar af te wachten in hoeverre de Britten zich bij afsluiting van die verdragen toch niet verregaand aan de Unie moeten conformeren.

Een positie zoals de Noren die ten opzichte van de EU innemen zal ze ook (een vorm van lidmaatschaps) geld kosten (het vervallen van de afdracht aan de EU is dus maar een deel van het verhaal). De belastingen zullen niet snel weer terug omlaag gaan, als dat al gebeurt. De Brexiteers nemen grote, onverantwoord grote risico’s. En last but not least: ten aanzien van asielaanvragen en de vluchtelingenproblematiek blijven de Britten gehouden aan buiten de Unie vallende Europese afspraken, zoals bijvoorbeeld vastgelegd door de Raad van Europa (geen onderdeel van de Europese Unie) en in het verdrag van Rome.

Ondanks al deze weinig bemoedigende ontwikkelingen in de UK blijven in andere landen politici volharden in het standpunt dat het beter is om de EU te verlaten. Ze miskennen de enorme verwevenheid die er in de loop van de afgelopen decennia tussen de EU-landen is ontstaan, zien enkel voordelen en lijken blind voor de nadelen.

Ook Geert Wilders houdt aan ‘zijn’ Nexit vast en schijnt geen oog te hebben voor wat er in Groot-Brittannië gebeurt. Dat lijkt consequent, noodgedwongen consequent, immers, het overgrote deel van het verkiezingsprogramma van de PVV is opgehangen aan een Nexit. Het is wel een consequentheid die sterk aanleunt tegen halsstarrigheid. Hoe waarachtig is een partij die, zelfs na de ontwikkelingen in Groot-Brittannië geen enkele nuance aanbrengt bij het streven naar een Nexit. Die daar niet open over in discussie wenst te gaan. Die niet bereid lijkt de voor- en nadelen eens zorgvuldig tegen elkaar af te wegen. Hoe geloofwaardig is zo’n partij die zegt op te zijn gestaan voor de burgers van Nederland, maar die willens en wetens diezelfde burgers op wil zadelen met soort gelijke effecten als in het Verenigd Koninkrijk. Kiezen voor grote risico’s en veel onzekerheid. Welke halsstarrigheid, zo u wilt vastberadenheid ligt daaraan ten grondslag? Heeft de PVV misschien wel een visie, een goed plan voor na een eventueel uittreden?

Het enige wat de PVV in haar beginselprogramma hierover zegt is:

Een commissie dus die zich over tientallen verdragen op tal van verschillende terreinen moet buigen. Hoe groot moet zo’n commissie wel niet zijn om alle deskundigheid, juridisch en technisch op al die gebieden, (economie, milieu, sociale kwesties, burgerrechten, handel, verkeer en vervoer, fraude bestrijding, energie, fiscaliteit, landbouw, maritieme zaken, justitie, veiligheid, voedselveiligheid, volksgezondheid, mededinging, onderwijs, mensenrechten, cultuur, douane beleid) in huis te hebben. Ik noem hier bewust alle beleidsterreinen om het belachelijke van een dergelijk voorstel te illustreren.

Maar nog veel bedenkelijker is de zinssnede: ‘Verdragen die niet in het eigen belang van Nederland zijn eventueel opzeggen.’

Er bestaat dus voor de PVV geen gezamenlijk belang, er bestaan geen grensoverschrijdende problematieken die het noodzakelijk maken niet alleen rekening te houden met ons eigen belang, maar ook met dat van onze buren en, evenzeer belangrijk, dat onze buren rekening met ons houden. Zoals we dat fatsoenlijk in onze buurt ook doen. Het is dit enge nationalistisch denken waar we niet naar toe moeten. Wie geen rekening wenst te houden met zijn buren stevent af op ruzie. Bovendien houdt een dergelijke opstelling in dat eenmaal afgesloten verdragen weer eenzijdig zullen worden opgezegd als ze uiteindelijk in het nadeel van Nederland uit blijken te vallen. Conflicten liggen op de loer. Denk bijvoorbeeld aan de visserij. Het zou niet de eerste ‘visserijoorlog’ zijn waar ons land in verzeild zou raken.

Een dergelijke visie is bovendien ook in een ander opzicht kortzichtig. Wat namelijk als we graag een verdrag willen afsluiten met een land dat daarin alleen nadelen ziet en een zelfde egoïstisch nationalistisch standpunt inneemt?

De PVV heeft het in datzelfde beginselprogramma over het verwerpen van de Europese grondwet. Wie dit nastreeft heeft, mag je verwachten, haar eigen gedachtes geformuleerd over bijvoorbeeld de sociale samenhang. Wat doet de PVV aan het recht op behoud van uitkering voor migrerende werknemers en de waarborg dat bij behoud van dat recht op uitkeringen voor de berekening er van al die tijdvakken worden bijeengeteld welke door de verschillende nationale wetgevingen in aanmerking worden genomen. Niets daarvan in de beginselen van de PVV, noch in haar verkiezingsprogramma van 2012. Natuurlijk, ook daarover kunnen met de EU verdragen worden gesloten, maar wie garandeert dat die ook werkelijk en met alle landen waarmee nu een dergelijke afspraak bestaat tot stand komen en wie garandeert dat deze kwalitatief minstens vergelijkbaar zijn.

Ik noem slechts een enkel voorbeeld, maar een dergelijke kanttekening kan bij veel verdragen zoals die nu tussen de EU-landen bestaan, geplaatst worden.

Hoe dan ook, wie wat na spit komt tot de vaststelling dat ook de PVV maar beperkt en vooral met vooronderstellingen (dus niet objectief) heeft nagedacht over alle gevolgen van eventuele uittreding. Het rapport van Capitol Economics over een Nexit dat in opdracht van de PVV tot stand is gekomen staat bol van de onzekerheden, aannames, onvoldoende onderbouwing en is bovendien heel erg beperkt.

Als men een Nexit wil, ontwikkel dan eerst, in de breedte, een degelijk plan. Zet objectief alle voordelen en nadelen tegenover elkaar en beperk het niet enkel tot economische aspecten. Wees er vervolgens open en eerlijk over naar de burger. Vertel ze over de mogelijke gunstige effecten en over de minder gunstige. Alleen de voordelen noemen, zoals nu vooral gebeurt, is per definitie ongeloofwaardig. Denk na hoe de nadelen te pareren, denk na over de economie na een Nexit. Denk na over al die verdragen die opnieuw moeten worden gesloten. Heeft Nederland daar de know-how voor in huis? Overweeg goed hoe lang dat allemaal gaat duren en wat er moet gebeuren als er een vacuüm ontstaat. Wees bewust van de voor- of nadelen van verdragen die niet onder het collectief van de EU tot stand komen. Denk na over de vele juridisch aspecten van een Nexit en wat de mogelijke consequenties zijn.

De burgers hebben recht op zorgvuldigheid en volstrekte duidelijkheid. Stuur de kiezer niet het bos in met aansprekende krenten. Presenteer ze de hele pap.