Psychotische kut-Marokkaantjes

Columnist Margriet Oostveen schreef afgelopen woensdag in NRC een verrekte indringende column over het bovengemiddelde risico dat Marokkaans-Nederlandse jongens lopen om in een psychose te raken. Drie keer hoger dan gemiddeld als ze in Marokko zijn geboren, zes keer hoger dan gemiddeld als ze in Nederland zijn geboren.



Hierover sprak ze met de psychiater Wim Veling (37) van Parnassia in Den Haag. Zijn specialisme is schizofrenie bij etnische minderheden. De schrikbarende cijfers betreffende Marokkaanse jongens met een psychose schrijft hij toe aan een autochtone buitenwereld die deze jongens niet voor vol aanziet. “Maar als je blijft horen dat je een ‘kutmarokkaan’ bent”, zegt Veling, “dan moet je stevig in je schoenen staan”. 

Veling ontwikkelt met de TU Delft een virtueel café “waar patiënten hun paranoia leren bezweren tussen mensen die er anders uitzien dan zij”. Oostveen beschrijft vervolgens haar ervaringen in dit café. Speciaal voor haar is het gevuld met bebaarde mannen en vrouwen met hoofddoek. Ze staren haar aan, meer niet. Wat gebeurt er met Oostveen als ze al die bruine ogen op zich gericht weet? Ze loopt minder, zegt ze. Ze denkt nog ontspannen te zijn, maar zou er niets om durven verwedden.

Het virtueel café verkeert nog in de pilotfase en wordt nog niet gebruikt in klinieken. Uiteindelijke bedoeling is dat patiënten door dit soort gesimuleerde confrontaties beter leren omgaan met een wereld die ze als vijandig ervaren, en zo het gevaar om in een psychose te raken verminderen.



Hoe zit het met mij? Hoe reageer ik als ik een café binnenloop met een volledig autochtone clientèle? Uit herinnering weet ik hoe opgelaten ik mij voelde tijdens mijn allereerste kroegbezoeken, zo’n veertien jaar geleden. Daarbij speelde niet alleen een jonge leeftijd een rol, maar ook het simpele feit dat ik er anders uitzie, en de paranoia die daaruit voortvloeit: Val ik uit de toon? Wordt er naar mij gestaard? Houd ik dat biertje wel vast zoals het hoort? 


Veertien jaar en ontelbaar veel kroegentochten later is de paranoia en het ongemak uiteindelijk wel gedempt. Maar ik zie het nog wel eens terug bij mede-Marokkanen die ik zo ver krijg om mij naar een café te vergezellen: ze stappen de drempel over en verkrampen, durven niet de ruimte rond te kijken, en gieten uiteindelijk meer alcohol naar binnen dan goed voor ze is, want liever totaal verdoofd raken dan bewust zijn van je ongemak.



Nu ik er over nadenk: een café vol Marokkanen die je aanstaren lijkt mij trouwens ook geen warm welkom. 
Maar goed, die cijfers die ik hier boven noem, ik krijg ze maar niet uit mijn hoofd. Ze barsten uit hun voegen van betekenis.

Dit stuk verscheen eerder op de weblog van Hassan Bahara