PVV wil canon westerse cultuur: Hier vast een begin

Terwijl de media en waarschijnlijk de grote leider zelf geconcentreerd zijn op het normen-en- waardenpatroon, zoals dat in de praktijk blijkt te zijn uitgedragen door het kamerlid Lucassen, houden andere leden van de PVV-fractie zich bezig met het normale politieke handwerk. Zo stelde de parlementariër Harm Beertema, leraar Nederlands van Stiel, vragen over de canon van de westerse beschaving. De regering zou zo’n canon moeten opstellen, suggereerde hij in een kamervraag aan minister van Bijsterveld van OCW, waarna die vervolgens op alle onderwijsniveaus zou moeten worden gedoceerd en geëxamineerd. In haar antwoord lult de minister daar een beetje om heen.

Het Komt Allemaal Ergens Vandaan Lees maar:

In het regeerakkoord is vastgelegd dat het belangrijk is dat scholen de kernwaarden van de democratische rechtsstaat uitdragen. Dat gebeurt nu op scholen in het kader van hun wettelijke opdracht om hun leerlingen voor te bereiden op hun rol als actieve, participerende burgers binnen de samenleving. In het primair onderwijs, speciaal onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs dienen bovendien de vensters van de canon van Nederland als uitgangspunt ter illustratie van de tijdvakken. Deze tien tijdvakken zijn onderdeel van het voor alle leerlingen verplichte curriculum. Van verschillende kanten verneem ik dat het burgerschapsonderwijs op scholen nadere aandacht behoeft. Ik zal mij de komende maanden buigen over de wenselijkheid en mogelijkheden om kernwaarden van de democratische rechtsstaat in het onderwijs een steviger plek te geven. Ik kom begin 2011 hier bij u op terug.

Minister van Bijsterveld haalt hier een oude politieke truc uit: als een vraag je niet bevalt, in het antwoord over iets anders beginnen dat daar een beetje op lijkt en hopen dat je er mee weg komt. Vaak lukt dat, behalve natuurlijk als Clairy Polak je gesprekspartner is.

Beertema is vakkundig met een kluitje in het riet gestuurd. Zo voorkomt de minister dat er van overheidswege moet worden nagedacht over wat bij de westerse cultuur hoort en wat niet.

Op zich is daar iets voor te zeggen. Nederland is een vrij land en dan is het niet aan de overheid om precies voor te schrijven wat tot de kern van de westerse cultuur wordt gerekend en wat niet. Het is net als met discussies over goede kunst. Daar kon de overheid zich ook beter buiten houden, vond reeds de vader van ons politieke bestel, Johan Rudolf Thorbecke.

Aan de andere kant bestaat er wel zo iets als een westerse cultuur of beschaving. Ik bedoel: je merkt de verwantschap als je door de straten van New York loopt, terwijl je in Bangkok moet vaststellen, dat de westerse cultuur en beschaving wel aanwezig zijn, maar niet dominant. Ze oefenen invloed uit op de Thaise beschaving, maar die is zelf nadrukkelijk oosters en bijgevolg onwesters.

Je zou een cultuur het resultaat kunnen noemen van een gedeelde ervaring en die ervaring is dan een proces dat al duizenden jaren geleden begonnen is. En dat niet alleen: het gaat nog steeds door. Een cultuur bevindt zich – als het goed is – altijd in een proces van verandering. Als zo’n cultuur statisch wordt, is dat een teken van verval en naderende ondergang.

Toch zijn er altijd constanten te ontdekken en om die constanten gaat het . Een paar jaar geleden vond in Amsterdam een conferentie plaats over de vraag, of het mogelijk was om een canon te ontwerpen van de Europese cultuur en geschiedenis. Ik heb toen een essay geschreven over een mogelijke canon van de Europese geschiedenis. Ik dacht, weet je wat: ik geef Harm Beertema dat verhaal. Het is míjn antwoord op een gedeelte van zijn vraag. Anderen kunnen misschien ingaan op literatuur, kunst, of politiek. Korte vragen krijgen vaak lange antwoorden. Het mijne telt 8551 woorden, maar ze zijn – vind ik, bescheiden als ik ben – wel op een leuke en treffende manier achter elkaar gezet.